Darmowa dostawa od 400,00 zł
Zapisz na liście zakupowej
Stwórz nową listę zakupową

Hieronim Bosch – geniusz z Brabancji

2021-05-05
Hieronim Bosch – geniusz z Brabancji

Ogród rozkoszy ziemskich”, „Sąd Ostateczny” czy „Kuszenie św. Antoniego” – to zaledwie kilka obrazów autorstwa Hieronima Boscha, które można podziwiać w najznamienitszych muzeach świata. Ten tworzący na przełomie gotyku i renesansu niderlandzki twórca, uznawany jest za jednego z najgenialniejszych malarzy w historii sztuki. Dzięki niezwykłej precyzji w oddawaniu detali oraz szczególnej umiejętności obserwacji rzeczywistości, Bosch niezaprzeczalnie zapisał się w kanonie twórców wybitnych, którzy zaskarbili sobie przychylność nie tylko krytyków, ale też pasjonatów malarstwa. Jego wizje, mimo że stworzone ponad 500 lat temu, nadal pozostają aktualne, a świetny warsztat jest dla wielu wyrazem niedoścignionego ideału.

 

Hieronim Bosch – krótka biografia

Bosch Hieronim przyszedł na świat około 1450 roku w ’s-Hertogenbosch (miasto w Holandii znajdujące się na terenie prowincji Brabancja Północna). Większość życia spędził właśnie w tej miejscowości, od niej również zaczerpnął swój pseudonim, czyli Bosch - jego prawdziwe nazwisko to Hieronymus Anthoniszoon van Aken. Dokładna biografia artysty nie jest znana, dysponujemy zaledwie kilkoma potwierdzonymi faktami, dzięki którym możemy w niewielkim stopniu odtworzyć przebieg jego życia. W wieku 30 lat poślubił Aleyt Goyaerts van der Meervenne, dziewczynę wywodzącą się z bogatego rodu. Dzięki jej posagowi malarz Bosch stał się posiadaczem miasteczka Oirschot oraz przynależnych do niego terenów, którymi z powodzeniem zarządzał. Choć nie jest to teza potwierdzona przez badaczy możemy przypuszczać, że malarz odbył kilka dalekich podróży – prawdopodobnie odwiedził m.in. Włochy, co zdaje się potwierdzać fakt, że jego dzieła odnaleziono w weneckich kolekcjach. Wiemy na pewno, że Bosch zdobył uznanie już za życia – malował dla księcia burgundzkiego Filipa Pięknego czy Małgorzaty Habsburskiej. W malarstwo chętnie wplatał motywy fantastyczne. Obrazy Hieronima Boscha są niepokojące i demoniczne, obfitują w skomplikowaną i złożoną symbolikę. Badacze jego talentu tłumaczą ten fakt zdarzeniem z młodości artysty - w wieku 13 lat był on świadkiem wielkiego pożaru, który miał wywrzeć na nim ogromne wrażenie, rzutujące na jego późniejszą twórczość. Bosch zmarł w 1516 roku w ’s-Hertogenbosch - pochówek datuje się na 9 sierpnia tego roku. Po śmierci zainteresowanie jego twórczością stanowczo wzrosło, a styl znalazł wielu naśladowców i stanowił inspiracje dla takich artystów jak Pieter Bruegel (starszy) czy Pieter Huys.

 

Symbolika przesycona głębią

Hieronim Bosch należał do prymitywistów flamandzkich. Tematyka jego obrazów była bardzo różnorodna – tworzył głownie na zlecenie Kościoła katolickiego, ale oprócz scen religijnych chętnie malował także treści obyczajowe. Słynął z tego, że jego wizje przesycone były symboliką, regularnie pojawiały się w nich wątki fantastyczne oraz demoniczne. To właśnie mnogość symboli oraz niepokój, charakteryzujący jego działa, skierowały na artystę oskarżenia o przynależność do sekty, narkotyczne upojenia czy sympatyzowanie ze zwolennikami herezji. Wyjaśnienie wydaje się być jednak zdecydowanie prostsze – inspiracja ludowymi tradycjami w połączeniu z niezwykłą wrażliwością Boscha, a także umiejętność obserwacji świata złożyły się na tą wyjątkową mieszankę. Należy też zwrócić uwagę na fakt, że tematyka jego obrazów znacznie odbiegała od znanych powszechnie wzorców chrześcijańskich, co budziło w ludziach strach i niezrozumienie. Artysta stał się inspiracją dla późniejszych surrealistów – Salvador Dali otwarcie przyznawał, że czerpał z dokonań flamandzkiego mistrza.

 

Hieronim Bosch „Ogród rozkoszy ziemskich”

Jednym z najbardziej znanych dzieł Boscha jest „Ogród rozkoszy ziemskich”tryptyk wykonany w technice olejnej, który można oglądać w muzeum Prado w Madrycie. Wewnętrzne strony dzieła zawierają trzy sceny: „Stworzenie Ewy” (lewe skrzydło),”Ogród rozkoszy ziemskich” (stanowiący część centralną) oraz „Piekło muzykantów” (skrzydło prawe). Po zamknięciu tryptyku możemy podziwiać jeszcze jedno przestawienie – „Stworzenie świata”. Z założenia obraz miał być przestrogą dla grzeszników, przedstawiając życie na ziemi jako pełne zła. Wizja piekła stworzona przez artystę budzi grozę nawet w dzisiejszych odbiorcach. Ludzie, skazani na niewyobrażalne katusze, wiją się w bólach i cierpieniach a liczne, można powiedzieć surrealistyczne wizje, bardzo silnie oddziałują na wyobraźnię. Bosch zdaje się nas ostrzegać, przedstawia przerażającą wizję potępienia za grzechy, jednocześnie pozostawiając tym pobożnym nadzieję, jaką ma być wstąpienie do Królestwa Niebieskiego.

Bosch jest malarzem rozpoznawalnym nawet dla osób niezwiązanych ze światem sztuki. Obrazy takie jak „Sąd ostateczny” czy „Wędrowiec” są przedrukowywane w licznych podręcznikach, a nawet stały się elementem popkultury – funkcjonują jako puzzle, nadruki na ubraniach i dodatkach, stają się okładkami płyt muzycznych. Bosch nie traci na popularności –jego ciągle aktualne wizje sprawiają, że krytycy często nazywają go artystą współczesnym, mimo że od jego urodzenia minęło prawie 600 lat.

 

 

Źródło obrazu Hieronim Bosch „Św. Jan Chrzciciel”: https://pl.wikipedia.org/wiki/Hieronim_Bosch#/media/Plik:StJohnWildernessBosch.jpg

 

Polecane

pixel