Darmowa dostawa od 400,00 zł
Zapisz na liście zakupowej
Stwórz nową listę zakupową

Holenderska perła i jej mistrz

2020-12-28
Holenderska perła i jej mistrz

Johannes Vermeer urodził się w październiku 1632 roku w Delft w Holandii, w którym upłynęło całe jego życie. Ojciec Vermeera Reynier Jans był handlarzem dzieł sztuki oraz prowadził karczmę. Z racji profesji jaką parał się ojciec, można przypuszczać, że Johannes już od dziecka miewał kontakt z dziełami sztuki. Jeśli chodzi o edukację chłopca wiadomym jest, że w 1653 roku wstąpił do gildii św. Łukasza, która zrzeszała malarzy i rzemieślników z okolic Delft. Warunkiem wstąpienia do tego cechu było wcześniejsze terminowanie u znanego malarza. Według przekazów w przypadku Vermeera mógł być to Leonaert Bramer lub Carel Fabritius – jeden z najzdolniejszych uczniów samego Rembrandta, który zginął tragicznie przy wybuchu prochowni. Historycy sztuki wspominają także o wpływie Emanuela de Witte, malarza naw kościołów protestanckich.

 

Vermeer – rodzina

W 1653 roku Jan Vermeer poślubił Catharinę Bolnes. Małżeństwo doszło do skutku mimo początkowego sprzeciwu matki dziewczyny. Kwestią sporną była dobra sytuacja majątkowa Bolnesów i kiepska pozycja Vermeerów. Jednak za młodym malarzem wstawił się wspomniany wcześniej malarz Bramer. Małżeństwo doczekało się licznego potomstwa – mówi się o jedenaściorgu, a nawet piętnaściorgu dzieci, z których kilkoro zmarło we wczesnym dzieciństwie. Aby zapewnić dobre warunki bytowe rodzinie, malarz Vermeer zajmował się nie tylko malarstwem. Prócz prowadzenia karczmy ojca, najprawdopodobniej przejął po nim także drugie zajęcie, czyli sprzedaż dzieł sztuki. Jeśli chodzi o działalność artystyczną i sprzedawanie swoich obrazów to malował dla wąskiego grona odbiorców. Szczególną rolę w jego życiu odegrało dwoje mecenasów, którzy posiadali w swoich zbiorach znaczną część jego obrazów.

 

Schyłek życia holenderskiego malarza

Wybuch wojny między Francją a Holandią, który miał miejsce w 1672 roku, miał znaczący wpływ na życie malarza. Vermeer zmagał się nie tylko z własnymi długami. Dochodowe posiadłości teściowej artysty zostały zniszczone, co pozbawiło małżeństwo Vermeerów dodatkowych przychodów. Od wybuchu wojny artysta nie sprzedał już żadnego obrazu. Te niewątpliwie niesprzyjające spokojnemu życiu i tworzeniu okoliczności miały destrukcyjny wpływ na stan psychofizyczny w jakim znalazł się Vermeer. Malarz zmarł w 1675 roku, według wspomnień żony, nagle i niespodziewanie. Wraz ze śmiercią Vermeera skończył się najświetniejszy okres malarstwa holenderskiego. Później duży wpływ miał na nie francuski akademizm.

 

Vermeer – obrazy i ich tematyka

W ówczesnej Holandii głównymi odbiorcami sztuki było bogata warstwa kupców. Dlatego też popularne były takie tematy jak sceny rodzajowe, pejzaże czy martwe natury, które mogły ozdabiać ściany ich domostw. Z tego powodu Vermeer z rzadka podejmował tematy historyczne (dwa dzieła z początków kariery) czy religijne, skupiał się głównie na przedstawianiu postaci we wnętrzach. Bohaterami obrazów były najczęściej kobiety. Jan Vermeer przedstawiał je najczęściej w trakcie pracy bądź innych codziennych czynności. Jego damy wyszywają („Koronczarka”), czytają listy („Dziewczyna czytająca list”), trzymają kieliszek wina lub dzbanek (Vermeer „Mleczarka”). Holenderski malarz przedstawiał je zawsze w podobnych pomieszczeniach. Były to wnętrza czyste i chłodne, choć bogato umeblowane. Jego dzieła wyróżniał wysoki poziom perfekcji oraz wyjątkowa, nieco tajemnicza atmosfera.

Johannes Vermeer malował powoli, za to jego obrazy przedstawiały ogromną wartość techniki i artystycznego wyczucia. Nie było w nich impulsywności i spontanicznej improwizacji. Dzieła były przemyślane i bardzo świadomie ustawione pod kątem kolorystyki i operowania światłem. Johannes Vermeer tworzył średnio 2-3 obrazy w ciągu roku, co ostatecznie dało niewiele ponad 30 płócien, które po nim pozostały. Nie wszystkie jednak są podpisane i datowane, przez co autorstwo niektórych po dziś dzień budzi wątpliwości. Należą do nich obrazy „Młoda dziewczyna z fletem”, „Święta Prakseda”, „Młoda kobieta siedząca przy wirginale” oraz „Dziewczyna w czerwonym kapeluszu”. Podsumowując, jeśli chodzi o tematykę, obrazy Vermeera możemy podzielić na wspomniane już osobliwe, statyczne sceny rodzajowe i dzieła pozostałe, wśród których znajdziemy dwa widoki Delft, dwie alegorie („Alegoria malarstwa” znana także pod tytułem „W pracowni artysty”) i wspomniane wcześniej dwa płótna historyczne.

 

Dziewczyna z perłą”

Arcydziełem XVII-wiecznego malarstwa jest niewątpliwie „Dziewczyna z perłą”, znana także jako „Dama z perłą”, „Kobieta perłą” lub „Dziewczyna w perłowych kolczykach”. Vermeer van Delft namalował to płótno około 1665-1666 roku. Obraz „Dziewczyna z perłą” nazywany jest bardzo często Mona Lisą północy lub Holenderską Mona Lisą. Płótno miało wielu właścicieli, obecnie znajduje się w muzeum Mauritshuis w Hadze. W 2006 holenderskie społeczeństwo uznało ten obraz Jana Vermeera za najpiękniejsze dzieło kraju.

Obraz „Dziewczyna z perłą” przypomina portret, choć nie takie było zamierzenie artysty. Przedstawia dziewczynę, której głowa zwrócona jest w stronę widza, choć układ ciała wyraźnie wskazuje na to, że pozuje ona ustawiona bokiem do malarza. Bohaterka obrazu to kobieta pochodzenia europejskiego. Nie do końca wiadomo, kto tak naprawdę przedstawiony jest na obrazie. Niektórzy twierdzą, że była to jedna z córek Vermeera. Ubrana jest ona w brązowy kubraczek bądź suknię, na głowie ma turban w charakterystycznym dla Vermeera niebieskim kolorze. Jego zwieńczeniem jest chusta o żółtej barwie. Zestawienie tych dwóch kolorów w bliskim kontakcie było domeną dzieł holenderskiego malarza. Analizując dzieła artysty często podkreśla się ten swoisty, kompozycyjny klucz kolorystyczny. Wzrok widza przykuwa nie tylko twarz dziewczyny, która wygląda tak, jakby odwróciła się spontanicznie, na dźwięk znajomego głosu. Mimo jej wyjątkowej twarzy, trudno nie zwrócić uwagi na perłowy, lśniący kolczyk, który wyraźnie odcina się od ciemnej tonacji szyi kobiety. Perła była jednym z ulubionych motywów Vermeera. Uwielbiał jej krągłość i mieniący się blask, który traktował jako syntezę i symbol prawdziwej sztuki.

 

Źródło obrazu Jan Vermeer „Dziewczyna z perłą”: https://pl.wikipedia.org/wiki/Dziewczyna_z_per%C5%82%C4%85#/media/Plik:Johannes_Vermeer_(1632-1675)_-_The_Girl_With_The_Pearl_Earring_(1665).jpg

pixel