Darmowa dostawa od 400,00 zł
Zapisz na liście zakupowej
Stwórz nową listę zakupową

Philippe de Champaigne – wybitny portrecista

2021-07-30
Philippe de Champaigne – wybitny portrecista

Philippe de Champaigne urodził się 26 maja 1602 roku w Brukseli. Początkowo uczył się malarstwa u flamandzkiego pejzażysty nazwiskiem Jacques Fouquier. W 1621 roku wyjechał do Paryża. Tam po kilku latach udało mu się dostać do pracowni znanego barokowego artysty Nicolasa Poussina, który specjalizował się w malarstwie klasycznym. Dziś uznawany jest nawet za najwybitniejszego przedstawiciela tego kierunku we Francji XVII wieku. Philippe de Champaigne pracował z nim przy dekoracji Pałacu Luksemburskiego, a całość nadzorował Nicolas Duchesne, nadworny malarz. Na tym stanowisku zresztą zastąpił go Philippe de Champaigne w 1628 roku. Było to już po śmierci Duchesne, co również umożliwiło malarzowi poślubienie jego córki. Podobno Nicolas był zazdrosny o popularność de Champaigne, dlatego sprzeciwiał się małżeństwu.

 

Pod opieką mecenasów

Kariera Philippe'a rozwijała się w błyskawicznym tempie. Przyczynił się do tego patronat Marii Medycejskiej, królowej Francji, znanej jako Królowa Matka. De Champaigne odnosił również sukcesy, będąc objętym mecenatem kardynała de Richelieu, kardynała Julesa Mazarina i króla Ludwika XIII. Wykonał dla nich szereg prac. Naturalnie, portretował wielokrotnie każdego z mecenasów (czego efektem były m.in. „Potrójny portret kardynała Richelieu” oraz seria konterfektów, przedstawiających całą postać w purpurze tegoż, „Portret Ludwika XIII”, „Ludwik XIII król Francji w szatach koronacyjnych”), ale na ich prośby tworzył także liczne obrazy religijne. „Potrójny portret Richelieu” został wykorzystany przez włoskiego rzeźbiarza Francesco Mochi w Rzymie do wykonania portretowego popiersia kardynała.

W trakcie swojej kariery artystycznej Philippe de Champaigne stworzył wiele dzieł dla różnych pałaców i kościołów w Paryżu. W 1643 roku silnie zainteresował się ruchem teologicznym zwanym jansenizmem. Związany był on z naukami św. Augustyna. De Champaigne namalował jego postać (wyjątkowo okazale i dostojnie) między 1645 a 1650 rokiem.

Jansenizm propagował ascetyczny styl życia, co miało też wpływ na technikę i styl malarza. Philippe de Champaigne zaczął odrzucać wiele konwencji barokowych, jego obrazy stały się uproszczone, bardziej surowe. Swoich modeli zaczął malować w czarnych szatach. Jednocześnie stawiał na ukazywanie postaci w bardzo realistyczny sposób, zwracając uwagę na psychologiczną warstwę każdej z nich. Philippe de Champaigne w swoich dziełach łączył elementy sztuki flamandzkiej, francuskiej i włoskiej, dzięki czemu jego prace cechuje błyskotliwe wyczucie koloru, monumentalny wyraz postaci oraz rozsądne podejście do kompozycji. Szczególnie w portretach da się wyczuć wpływy Petera Paula Rubensa i Antoona van Dycka.

 

Arcydzieło de Champaigne'a

W 1648 roku Philippe de Champaigne został założycielem i członkiem Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. W 1653 roku dostał tam posadę profesora, a ostatecznie zakończył swoją karierę na tej uczelni jako jej rektor. Mimo wypełniania obowiązków wykładowcy,de Champaigne nadal intensywnie pracował nad obrazami. Cieszył się dużą popularnością i otrzymywał liczne zamówienia, płynące z wysokich sfer. Jednym z arcydzieł późniejszego okresu twórczości był obraz „Ex Voto de 1662” znajdujący się obecnie w paryskim Luwrze. Przedstawia on dwie zakonnice – matkę Katarzynę-Agnes Arnauld i siostrę Katarzynę de Sainte Suzanne, córkę malarza. Obraz powstał po jej cudownym uzdrowieniu w klasztorze cystersów w Port-Royal-des-Champs. W porównaniu do innych postaci, malowanych przez de Champaigne'a, kobiety z płótna są inne. Wyglądają niemal jak rzeźbione. Są dostojne i majestatyczne. Kompozycja płótna również jest wyjątkowa – niemal całą przestrzeń zdominowały postaci obu kobiet, nadając całości monumentalny charakter. Tekstura, waga i fałdy szat są szczegółowo wymodelowane, co wskazuje na flamandzki trening Champaigne'a. Światło, płynące z góry obrazu rozwija napięcie chronologiczne – sugeruje, co stanie się w wyniku sytuacji ukazanej na płótnie. Obraz zawiera łacińską inskrypcję na ścianie po lewej stronie obrazu. Ani tekst, ani napis nie były dziełem Champaigne'a.

 

Twórczość i sukces Philippe de Champaigne

Philippe de Champaigne w trakcie swojego życia stworzył bardzo dużo dzieł. Głównie były to obrazy religijne i portrety. Dzięki błyskotliwości kolorów i surowej sile kompozycji jego technika i styl były szeroko rozpoznawane i podziwiane. Był uznanym i należy to podkreślić, wybitnym malarzem. Bohaterami jego obrazów był cały francuski dwór, szlachta, dalsza rodzina królewska. De Champaigne malował także wysoko postawionych członków Kościoła i państwa, parlamentarzystów, prawników, architektów... Cała francuska śmietanka ozdabiała swoje komnaty portretami jego pędzla. Do tych prac należą: „Portret Angeliki Arnauld”, „Portret Arnauld d'Andilly”, „Portret Jean-Baptiste'a Colberta”, „Portret Omera Talona” oraz imponujący konterfekt „Karol II”.

Jeśli chodzi o obrazy religijne to warto wymienić takie tytuły, jak: „Maria Magdalena”, „Zwiastowanie”, „Ofiarowanie Izaaka”, „Mojżesz i dziesięć przykazań”, „Sen św. Józefa”, „Św. Piotr”. To właśnie motywami religijnymi zajął się artysta w ostatnich latach życia. Malował też wówczas portrety członków swojej rodziny. Philippe de Champaigne zmarł w Paryżu w 1674 roku.

Dzieła de Champaigne można podziwiać w budynkach użyteczności publicznej, prywatnych kolekcjach oraz kościołach takich jak Val-de-Grâce, Sorbonne, Saint Severin, Saint-Merri, Saint-Médard oraz w bazylice Notre-Dame du Port w Clermont-Ferrand. Portrety kardynała Richelieu można natomiast oglądać w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Źródło obrazu Philippe de Champaigne „Ex-Voto de 1662”: https://pl.wikipedia.org/wiki/Philippe_de_Champaigne#/media/Plik:Philippe_de_Champaigne_001.jpg

pixel