Aptekarska precyzja – Carl Spitzweg

Carl Spitzweg z wykształcenia był chemikiem i farmaceutą. I choć nie studiował sztuk pięknych, to pokazał, że czas poświęcony na studia w ostatecznym rozrachunku nie okazał się zmarnowany. Dzięki umiejętnościom jakie zdobył na studiach, osiągnął perfekcję w mieszaniu własnych barwników! W tamtych czasach żaden malarz nie posługiwał się tak wyjątkowym, jaskrawym, lśniącym błękitem, jak czynił to nasz dzisiejszy bohater. Spitzweg wiedział też jak tworzyć trwałe kolory, w wyczuciu których nie miał sobie równych.

Przesądzony los

Carl Spitzweg urodził się 5 lutego 1808 roku w Unterpfaffenhofen, niedaleko Monachium w Bawarii. Był drugim, spośród trzech synów Franziski i Simona Spitzwegów. Jego matka należała do wyższej klasy średniej. Ojciec był bogatym kupcem, handlował przyprawami. Jego krewni prowadzili dobrze prosperujące sklepy owocowe. Simon Spitzweg był postacią szanowaną w Monachium i pragnął, aby jego trzej synowie otrzymali solidne wykształcenie. Ich los był zatem z góry przesądzony – pierwszy syn, Simon, miał przejąć interes po ojcu, Carl miał zostać farmaceutą, a najmłodszemu, Eduardowi przypadł w udziale los lekarza. Pomimo tych, można rzec, surowych założeń, ich dzieciństwo należało do szczęśliwych. Jednak w 1819 roku zmarła matka chłopców, a ojciec szybko ożenił się ponownie. W tym samym roku Carl Spitzweg rozpoczął naukę w gimnazjum w Monachium, które ukończył z wyróżnieniem. W 1825 roku podjął praktykę w nadwornej aptece królewskiej. Cztery lata później zmarł jego ojciec. W 1829 roku Spitzweg pracował w aptece „Pod Lwem” w Straubing. To tam zetknął się ze środowiskiem malarzy i aktorów. W 1830 roku roku rozpoczął studia na Uniwersytecie w Monachium. Ich zakres obejmował nauki przyrodnicze, chemię i farmację. Studia również ukończył z wyróżnieniem. Po śmierci ojca, Carl Spitzweg otrzymał duży spadek. Pozwoliło mu to na porzucenie zawodu aptekarza i dało swobodę wyboru własnej drogi. Zajął się malarstwem. I choć był samoukiem to wykazywał ewidentny talent ku tej dziedzinie sztuki.

Rozwój kariery

Choć Carl Spitzweg nie posiadał artystycznego wykształcenia, to sumiennie zajął się rozwojem swoich umiejętności. Z wielką pasją oddawał się kopiowaniu dzieł flamandzkich mistrzów. W 1835 roku został członkiem Monachijskiego Stowarzyszenia Artystycznego. Odwiedzał także europejskie centra sztuki: Pragę, Wenecję, Paryż, Londyn. Podróżował także do Belgii. Studiował prace różnych artystów, dzięki czemu rozwijał swoją technikę i styl. Jego późniejsze obrazy i rysunki to często humorystyczne dzieła gatunkowe. Od 1844 roku pracował dla satyrycznego czasopisma „Fliegenden Blätter”. Malował także obrazy olejne, których tematami były sprawy codzienne, choć nietuzinkowe, jako motywy dla ówczesnej sztuki. Chętnie przedstawiał na nich ekscentryczne postacie, o silnych cechach charakterystycznych. Miał niebywałą zdolność do dowcipnego i celnego uchwycenia przymiotów i atrybutów pewnych grup społecznych czy zawodowych. Ciekawostką, dotyczącą Carla Spitzwega jest to, że jego obrazy zainspirowały kompozytora Edmunda Nicka do stworzenia komedii muzycznej „Das kleine Hofkonzert”!

Artysta zmarł 23 września 1885 roku. Miał 77 lat. Przyczyna śmierci nie została ujawniona, wiemy tylko tyle, że znaleziono go martwego w krześle w jego domu w Monachium.

Długo po jego śmierci stało się o nim głośno ze względu na słynną aferę fałszerską. Po 1930 roku do sprzedaży trafiły 54 obrazy, którego autorem miał być Carl von Spitzweg. Jednak okazało się, że namalował je kopista o imieniu Toni. I choć na każdym płótnie zawarł on adnotację „za Spitzwegiem”, to oszustom udało się je usunąć i podrobić sygnaturę niemieckiego artysty. Sztucznie postarzali oni obrazy, które sprzedawali jako oryginały. Na szczęście sprawa szybko wyszła na jaw, a fałszerze zostali ukarani więzieniem.

Carl Spitzweg – obrazy

Dzieła Spitzwega to przyjemne obrazki rodzajowe, które przypominają nieco ilustracje z książek dla dzieci. Nie oznacza to jednak, że brakuje im kunsztu. Zarzutów nie można stawiać także technice. Mimo braku wykształcenia Carl Spitzweg bardzo dobrze operował farbami olejnymi. Było to jego ulubione medium. Stosował żywe kolory. Z wielu prac emanuje także swego rodzaju satyryczne zacięcie malarza, które świadczyło o jego niewątpliwej inteligencji.

Spitzweg Carl stworzył ponad 1500 obrazów i rysunków. Od 1824 roku malował farbami olejnymi. Za życia sprzedał około 400 swoich dzieł. Ich nabywcy należeli do bogatego mieszczaństwa i burżuazji. Dlatego też mówi się o przynależności Spitzwega do stylu Biedermeier. Zakładał on tworzenie sztuki dla mieszczan. Miała ona wyrażać ich upodobanie do komfortu i przytulności. O tym nurcie mówi się także, że to „styl rodzinnego ogniska”. I w takiej konwencji były także utrzymane obrazy Spitzwega. Już w czasach pracy w aptece w Straubing, niemiecki malarz szkicował klientów, którzy go odwiedzali. Bardzo lubił też okolice samego miasteczka, które inspirowało wyjątkowymi krajobrazami miejskimi. Wąskie uliczki, wieżyczki, wdzięczne fontanny i kamienne figury – wszystko to przemycał później na swoje płótna.

Niemiecki malarz lubił przedstawiać postacie ekscentryczne. Zręcznie ujmował ich wady i niedoskonałości, choć daleki był od uszczypliwości czy złośliwej krytyki. W 1839 roku powstał najsłynniejszy obraz, jaki namalował Carl Spitzweg – „Biedny poeta”. Przedstawia on literata w jego łóżku, w trakcie ciężkiej pracy nad kolejnym dziełem. Małe pomieszczenie na poddaszu, oświetlone jedynie dzięki małemu okienku, rozgardiasz, porozrzucane przedmioty i sam artysta, tkwiący pod kołdrą nie przez gnuśność, a po to, aby się ogrzać – to skromny pamflet na nędzne życie poety. Inne tytuły Spitzwega, ukazujące osobliwe persony to „Mól książkowy”, „Muzykujący eremita przed swoją pustelnią”, „Czytający gazetę”, czy „Łowca motyli”. Obrazy, dla których tłem stały się miejskie widoki to m.in. „Listonosz w Rose Valley”, „Strych”, „Przyjazd dyliżansu” czy „Przechwycony list miłosny”.

Źródło obrazu Carl Spitzweg „Biedny poeta”: https://en.wikipedia.org/wiki/The_Poor_Poet#/media/File:Carl_Spitzweg_-_Der_arme_Poet_(Neue_Pinakothek).jpg