Domenico Ghirlandaio – freskowy tuz

Domenico Ghirlandaio nie cieszył się zbyt długim życiem. Zmarł stosunkowo młodo, bo w wieku 45 lat. Zdążył jednak zasłynąć, nie tylko we Florencji. Szczególnie dobrą sławą cieszyły się jego freski. Ghirlandaio stworzył ich wiele. Szczęśliwie, liczne z nich można podziwiać do dziś. Namalował także wiele portretów znaczących postaci florenckiej arystokracji oraz sporadyczne obrazy religijne.

Domenico Ghirlandaio – nota biograficzna

Ghirlandaio naprawdę nazywał się Domenico di Tommaso di Currado di Doffo Bigordi. Urodził się 2 czerwca 1448 roku we Florencji. Jego ojciec był złotnikiem oraz prowadził sklep z jedwabiem i bibelotami. To u niego początkowo uczył się rzemiosła młody Domenico. Z profesją ojca związany był także jego późniejszy przydomek artystyczny. Nazwisko „Ghirlandaio” odnosiło się do tworzonych przez jego ojca metalicznych ozdób głowy dla kobiet, które przypominały girlandy.

Pierwszym nauczycielem Domenico Ghirlandaio był jego ojciec. Chłopiec często towarzyszył mu w warsztacie złotniczym oraz w sklepie. Bardzo często wykonywał szkice i "szybkie" portrety ludzi, odwiedzających sklep oraz przechodniów, których widział zza szyb. Młody Ghirlandaio miał bystre oko. W błyskawicznym tempie potrafił uchwycić i oddać w szkicu charakterystyczne cechy danej postaci.

Następnie zaczął uczyć się malarstwa i sztuki tworzenia mozaiki u Alesso Baldovinettiego. Historycy sztuki skłaniają się także ku teorii, że we wczesnych latach twórczości Domenico Ghirlandaio współpracował i kształcił się u Andrea del Verrocchio. Młody artysta utrzymywał także przyjacielskie kontakty z innymi włoskimi malarzami Pietro Perugino oraz Sandro Botticellim.

Malarz Ghirlandaio prowadził warsztat, w którym uczyli się jego bracia Davide i Benedetto, później także jego syn Ghirlandaio Ridolfo. Jego pracownia była, obok warsztatu Verocchia, najsławniejsza we Florencji. Przez niedługi czas uczył się w niej sam Michał Anioł! Wykwalifikowana kadra studia Ghirlandaio pozwoliła na przyjmowanie rozległych zleceń od wielu katedr i bazylik.

Freski Ghirlandaio

Włoski malarz renesansu najbardziej znany jest ze swoich fresków. Nie była to łatwa technika. Przypomnijmy, że farbę nakładano na mokry tynk, co niemal wykluczało możliwość wprowadzania poprawek. Ręka musiała być pewna, a kreski precyzyjne. Ghirlandaio jednak potrafił dostosować swój styl do specyfiki wykonywania fresków. Stosował układ linearny, nieskomplikowaną kompozycję oraz zdecydowanie uprościł sposób przedstawiania postaci.

Pierwsze freski Domenico Ghirlandaio wykonał około roku 1477-1478 na zamówienie kompleksu San Gimignano. Miał udekorować kaplicę św. Finy. Namalował tam dwa dzieła – „Pogrzeb św. Finy” oraz „Papież Grzegorz ogłasza śmierć św. Finy”. W kościele Ognissanti we Florencji namalował z kolei naturalnej wielkości fresk „Ostatnia Wieczerza” (zręcznie wykorzystując naturalne walory architektoniczne miejsca – podwójny łuk refektarza) oraz dzieło „Św. Hieronim w pracowni”.

Freski w Kaplicy Sykstyńskiej, Palazzo Vecchio i kaplicy Sassetti

Od 1481 do 1485 roku Ghirlandaio był zatrudniony przy pracach zdobniczych w Palazzo Vecchio we Florencji. Tam namalował fresk „Apoteoza św. Zenobiusza”. Charakterystyczne dla tego dzieła było wprowadzenie świeckich szczegółów oraz obecność postaci w rzymskich szatach. Zachwycano się także umiejętną kompozycją malowidła.

W 1481 roku Ghirlandaio Domenico został wezwany do Rzymu, by na polecenie papieża wykonać jeden z fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. Stworzył wówczas malowidło „Powołanie apostołów”. Wiadomo, że artysta namalował w Rzymie także inne dzieła, niestety, nie przetrwały one do naszych czasów.

Kolejne lata Ghirlandaio spędził pracując nad freskami w kaplicy Sassetti w Santa Trinita we Florencji. Stworzył tam cykl sześciu fresków przedstawiających sceny z życia św. Franciszka z Asyżu, m.in. „Zatwierdzenie reguły franciszkańskiej”, „Stygmaty św. Franciszka” oraz „Zmartwychwstanie chłopca”. Na ostatnim Domenico, pośród obserwatorów, umieścił własną podobiznę. W kaplicy Sassetti namalował także obraz ołtarzowy „Pokłon pasterzy” w 1485 r. Tutaj podobnie, twarz jednego z pasterzy ma rysy malarza.

Co było niezwykłego w pracach Ghirlandaio?

Domenico Ghirlandaio ręcznie dostosował swój styl do technicznych wymagań sztuki fresku. Prócz tego, zyskał sławę dzięki temu, że na swoich dziełach o religijnej narracji umieszczał ludzi ze swojej epoki. Stało się tak m.in. na obrazie „Anioł nawiedzający Zachariasza”, gdzie artysta wprost przedstawił postaci członków Akademii Medyceuszy: Marsilio Ficino, Cristoforo Landino, Angelo Poliziano i Demetriosa Chalkondylesa. Dzięki temu jego freski stały się bardziej przystępne dla zwykłych, prostych ludzi. Codzienne szaty, miejskie szczegóły architektoniczne, świeckie przedmioty – dzięki temu jego dzieła uznawane są dziś za swoiste dokumenty poznawcze, żywe archiwalia okresu florenckiego renesansu, z których możemy dowiedzieć się bardzo dużo na temat tej odległej epoki.

Co więcej, Ghirlandaio był malarzem, który nie stronił od ukazywania wad postaci. Widać u niego skłonności ku naturalizmowi, czego najlepszym dowodem jest postać starca z obrazu „Starzec i chłopiec”. Ten obraz należy do najpopularniejszych dzieł Domenico Ghirlandaio. Znajduje się obecnie w paryskim Luwrze.

Uwaga! Na Zamku Królewskim w Krakowie również znajduje się obraz tego słynnego włoskiego malarza renesansu. Jest nim „Adoracja Dzieciątka”. Będąc w Krakowie na pewno warto go zobaczyć!

Źródło obrazu Domenico Ghirlandaio „Ostatnia Wieczerza”: https://en.wikipedia.org/wiki/Domenico_Ghirlandaio#/media/File:Ghirlandaio,_ultima_cena_di_san_marco.jpg