Simone Martini – szkoła sieneńska

Narodziny Simone Martini datuje się mniej więcej na rok 1284. Włoski malarz przyszedł na świat w Sienie. Od najmłodszych lat szkolił się w rysunku i malarstwie. Na pytanie o to, kto tak naprawdę był mentorem i nauczycielem Martiniego nie ma stuprocentowo pewnej odpowiedzi. Z największą dozą prawdopodobieństwa możemy jednak przypuszczać, że był nim Duccio di Buoninsegna. Na pewno też Simone Martini czerpał wiele z innych, pobocznych wpływów, które docierały do niego przez przyjaciół i znajomych. W ten sposób mógł zapoznać się z techniką Giotta. Niemały wpływ miał na niego także francuski gotyk.

Simone Martini „Maesta” i św. Marcin

Jednym z pierwszych udokumentowanych dzieł Simone Martini był namalowany na ścianie sieneńskiego Palazzo Publico fresk „Maesta”. Malarz otrzymał to zlecenie w 1315 roku, mimo iż był jeszcze młody i nieznany. Wizerunek „Madonny wśród aniołów i świętych” (alternatywny tytuł „Maesty”) był poniekąd hołdem dla Duccia. Martini inspirował się bowiem jego dziełem o tym samym tytule. Od tego czasu sława Simone Martini ciągle rosła.

W Asyżu pracował nad freskami w Kaplicy San Martino w Bazylice św. Franciszka. Tam powstała seria jedenastu fresków, ukazujących sceny z życia św. Marcina. Tam też Simone Martini spotkał się z wieloma przedstawicielami szkoły florenckiej, uczniami Giotta. Mógł porównać ich technikę i styl z tymi, które charakteryzowały malarzy ze Sieny. W cyklu „świętomarcińskim” da się zauważyć pewną bajkowość, przy jednoczesnych realistycznych studiach kostiumów i fizjonomii. Dzięki temu Martini udowodnił, że jest malarzem świeckim, co do tej pory było mało spotykane. Nie umniejszało mu to bynajmniej! Był bowiem uznawany za twórcę wyrafinowanego, a jego zdolność do przedstawiania naturalnych cech fizycznych położyła podwaliny pod narodziny portretu.

Rycerski pionier

W 1317 roku Simone Martini został wezwany do Neapolu. Tam tytuł szlachecki nadał mu sam król Roberto il Saggio (Robert Andegaweński). Przyznał mu też roczne stypendium. Monarcha zamówił u Simone uroczysty obraz „Święty Ludwik z Tuluzy koronujący Roberta Andegaweńskiego”. Obraz ten uważany był za świętą ikonę, pierwszą tego rodzaju we Włoszech. Co więcej, był to pierwszy we włoskim malarstwie portret aktualnie żyjącej postaci!

Ważną część dorobku Simone Martini stanowią także poliptyki namalowane dla kościołów w Orvieto (co najmniej trzy) w latach 1320-1324. W 1328 roku zaś powstał fresk „Guidoriccio da Fogliano”. Simone Martini namalował go we wspomnianym już Palazzo Publico, na ścianie naprzeciw jego własnej „Maesty”, tyle że 15 lat później od jej powstania. Dzieło było jednym z pierwszych kommemoratywnych portretów konnych. Bardzo istotnym dziełem było także wykonane przez tandem Lippo Memmi i Simone Martini „Zwiastowanie”. Zachwyca ono bogactwem, przepychem i tajemniczą mistyką, przed którą można jedynie klękać!

Simone Martini przyjaźnił się z wybitnym włoskim poetą, znanym z „Sonetów do Laury” – Francesco Petrarcą. Petrarca wspominał o nim w dwóch sonetach (96 i 130), zaś Simone Martini zilustrował jego manuskrypt, mówiący o Wergiliuszu.

Simone Martini zmarł podczas służby na dworze papieskim w Awinionie w 1344 roku.

Szkoła sieneńska – cechy szczególne

W XIV wieku we Włoszech funkcjonowały obok siebie dwie szkoły: florencka (której guru był Giotto di Bondone) oraz sieneńska. Simone Martini był przedstawicielem tej drugiej. Nazywana była ona także gotykiem międzynarodowym. Nurt ten panował przez cały XIV wiek, nie tylko we Włoszech, ale także we Francji, Czechach, Niemczech. Ten wyjątkowy styl reprezentowany był przez kilka konkretnych cech, które bez trudu odnajdujemy w sztuce, jaką serwował Simone Martini.

Wzrost znaczenia dworów książęcych i rycerskiego cechu znalazł swoje odbicie w malarstwie sieneńskim. Pojawiła się w nim fantazja, swoboda, bogactwo, wielość barw. Te cechy łączone były jednak sumiennie z realizmem obserwacji, choć nie takim jaki znamy dziś. Był to realizm typu gotyckiego, nie silący się na naukowe aspekty odwzorowania rzeczywistości. Traktowany był raczej fragmentarycznie. Malarze, w tym także Simone Martini, kładli duży nacisk na detal. Szkoła sieneńska była mniej rewolucyjna i nowatorska niż szkoła florencka. Jednak to ona była bardziej czarująca.

Simone Martini – styl międzynarodowy

Zakres tematyki jaką podejmował włoski malarz wykraczała poza malarstwo religijne. Nie chodziło jednak o całościowy motyw dzieła, a poszczególne elementy świeckie, które artysta zręcznie wplatał w święte obrazy. W swojej plastycznej narracji Simone Martini był bezpośredni. Malował miękko, dekoracyjnie. W jego dziełach (jak choćby „Anioł”, „Chrystus powracający do swoich rodziców”, „Złożenie do grobu”) da się dostrzec piękną falistość linii, dworską elegancję. Włoski malarz stosował wyrafinowane szablony, elementy dekoracyjne, złocenia. Na tej podstawie można było stwierdzić że Simone Martini znał się na sztuce złotniczej. Nie było w tym jednak nic dziwnego, bowiem w tamtych czasach malarze kształcili się bardzo szeroko, dotykali różnych dziedzin artystycznych.

Simone Martini dla szkoły sieneńskiej był największym wzorem. Dla nas jest kolejnym z włoskich mistrzów, którego twórczość ma wartość wprost nieocenioną!

Źródło obrazu Simone Martini „Zwiastowanie”: https://pl.wikipedia.org/wiki/Simone_Martini#/media/Plik:Simone_Martini_and_Lippo_Memmi_-_The_Annunciation_and_Two_Saints_-_WGA15010.jpg