Tycjan – mistrz wenecki

Tycjan był jednym z najwszechstronniejszych malarzy włoskiego panteonu sztuki wszystkich epok. Jego biegłość w różnych dziedzinach malarstwa budziła nieustanny zachwyt. Z wielkim sukcesem malował portrety i pejzaże. Podejmował często tematy religijne, tworzył obrazy o tematyce mitologicznej. Był wybitnym kolorystą. Technika jaką się posługiwał wywarła duży wpływ na malarzy późnego renesansu oraz na sztukę zachodnią przyszłych pokoleń.

Pierwsze pociągnięcia pędzla

Tycjan, a właściwie Tiziano Vecelli lub Vecellio urodził się w Pieve di Cadore pod koniec XV wieku. Dokładna data ani nawet rok nie są znane, za najbardziej wiarygodny przedział czasowy uważa się lata 1488-1490. Tycjan pochodził z zamożnej rodziny. Jego ojciec, Gregorio był zarządcą miejskiego zamku, szanowanym radnym oraz żołnierzem. Wśród krewnych malarza nie brakowało zaś notariuszy i prawników, stąd rodzina Vecellio cieszyła się ugruntowaną pozycją społeczną. Kiedy Tycjan miał około 10 lat został wysłany wraz z bratem Francesco do wuja mieszkającego w Wenecji. Tam terminowali u malarza Sebastiana Zucatto, który pomógł im dostać się do pracowni starszego z braci Bellinich – Gentile. Później uczył ich także Giovanni Bellini. Bracia cieszyli się w Wenecji wielką sławą. Początkowo Tycjan współpracował z Giovannim, ulegając jego poetyce, jednak dość szybko skierował swoje tory ku właściwej sobie manierze, bardziej wizualnej i wszechstronnej. Za jego pierwsze dzieło uznaje się fresk „Herkules” w Pałacu Morosini. W pracowni Belliniego Tycjan poznał Giorgiona, z którym w 1508 roku wykonywali wspólnie zlecenie ozdobienia gmachu domu handlowego niemieckich kupców. W 1510 roku Tycjan odbył podróż do Padwy, gdzie w katedrze Scuola del Santo namalował trzy freski, przedstawiające św. Antoniego. W 1516 roku po śmierci Giorgione, objął stanowisko malarza państwowego Wenecji.

Okres mistrzowski

Zaraz po objęciu stanowiska państwowego, Tycjan ukończył pracę nad swoim arcydziełem „Wniebowzięcie Marii Panny” (inny tytuł to „Assunta”) do ołtarza głównego Bazyliki Santa Maria Gloriosa dei Frari. Ta dynamiczna, trójpoziomowa kompozycja i wyjątkowo, głęboka kolorystyka dzieła zrobiły w Wenecji furorę. Dzieło na tak monumentalną skalę rzadko było spotykane we Włoszech, dlatego płótno wywołało niemałą sensację. Założenia zaprezentowane we „Wniebowzięciu”, takie jak połączenia kompozycji dwóch lub trzech scen, zestawienia sacrum i profanum, kontynuował Tycjan w kolejnych produkcjach. Częstym tematem jego prac była wówczas tzw. sacra conversazione. To motyw obejmujący postać stojącej bądź siedzącej na tronie Matki Boskiej z Dzieciątkiem w asyście świętych i aniołów. Do tej grupy należą takie dzieła jak „Madonna z Dzieciątkiem i z Św. Katarzyną, Dominikiem i donatorem”, „Madonna z czereśniami”, „Madonna z Dzieciątkiem i świętymi” oraz „Madonna z Dzieciątkiem i świętym Janem Chrzcicielem”. Tycjan był niezwykle płodnym artystą. W 1521 roku, po wykonaniu dla legata papieskiego portretu św. Sebastiana, zyskał niewiarygodny popyt na swoje dzieła. W 1533 roku Tycjan otrzymał posadę nadwornego malarza Karola V oraz Filipa II. W kolejnych latach, aż do 1546 roku pracował w Rzymie dla papieża Pawła III.

Obrazy o tematyce mitologicznej

Tycjan doskonale odnajdował się w tematyce legend i mitologii. Spod jego pędzla wyszło wiele wybitnych dzieł, przedstawiających te motywy. Jednym z nich był obraz wykonany na zamówienie Alessandro Farnese - „Danae”. Było to świadectwo, jak doskonale Tycjan radzi sobie z kolorem. Dzieło przedstawia nagą Danae, która gotowa jest na zstąpienie na nią Zeusa, pojawiającego się pod postacią złotego deszczu. Według przekazów, akt miał przedstawiać kurtyzanę, kochankę kardynała, lecz Tycjan bał się skandalu i dodał złoty deszcz, tym samym czyniąc obraz łagodniejszym i z racji legendy - łatwym do przyjęcia przez publikę. Obraz spodobał się tak bardzo, że kolejne jego wersje namalował Tycjan dla Filipa II oraz innych mecenasów. Innym słynnym dziełem, nawiązującym do mitów jest „Bachus i Ariadna”. Powstał około 1521-1523 roku, jako jeden z trzech obrazów, zamówionych przez księcia Ferrary, Alfonsa d'Este. Zlecenie było jasno określone – obrazy miały tworzyć cykl z erotycznym podtekstem oraz reprezentować radosną i beztroską atmosferę. Obraz jest piękny, jasny, malarz zastosował żywe barwy. Na obrazie widzimy córkę króla Krety, Ariadnę, która została porzucona przez Tezeusza na wyspie Naksos. Odnajduje ją grecki bóg wina i zabawy, Bachus. Wyskakuje on z rydwanu, ciągniętego przez dwa gepardy i kieruje się ku Ariadnie, która zostaje później jego kochanką. Całość utrzymana jest w atmosferze egzotyki i niezwykłego kolorytu.

***

O Tycjanie nie da się wyczerpująco opowiedzieć w krótkim wpisie, nie ma co do tego wątpliwości. Ten wszechstronny artysta pozostawił po sobie ogromną spuściznę. Grzechem byłoby nie wspomnieć o tym, że namalował „Wenus z Urbino”. Jest to niezwykły akt kobiecy z 1538 roku, który do dziś można podziwiać w Galerii Uffizi we Florencji. Wymieńmy jeszcze kilka obrazów o tematyce mitologicznej, jakie namalował Tycjan: „Apollo i Marsjasz”, „Prometeusz”, „Syzyf”. Jego dzieła można podziwiać w paryskim Luwrze, Muzeum Prado, National Gallery of Art w Londynie, Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku i wielu innych światowych galeriach. Warto także wspomnieć, że od jego imienia nazwany jest rudopomarańczowa barwa, która często pojawiała się na jego obrazach. Tycjan-kolor bezwzględnie powinien kojarzyć nam się z mistrzem weneckiego malarstwa renesansowego!

Źródło obrazu Tycjan „Wniebowzięcie Maryi Panny”: https://pl.wikipedia.org/wiki/Assunta_(obraz_Tycjana)#/media/Plik:Tizian_041.jpg