Celnik Rousseau

Francuski malarz, postimpresjonista Rousseau Henri wprowadził do świata sztuki swoje niezwykłe wizje i styl malowania, którego nie sposób pomylić ze stylem innego malarza. Sztuka naiwna (inaczej prymitywizm), którą uprawiał nie była zupełną nowością, jej korzenie sięgają bowiem prehistorycznych rysunków na ścianach jaskiń. Jednak Francja końca XIX wieku totalnie zachwyciła się tym kierunkiem. Henri Rousseau w krótkim szkicu biograficznym pierwszym 40-stu latom swojego życia poświęcił zaledwie kilka linijek. Tak jakby zaczął żyć pełnią życia dopiero w momencie, kiedy przeszedł na emeryturę i na dobre zajął się malarstwem. Spróbujmy jednak rzucić nieco światła na to, co działo się zanim sięgnął po pędzel i farby.

Henri Rousseau – nota biograficzna

Henri Rousseau urodził się 21 maja 1844 roku we francuskim miasteczku Laval. Jego ojciec był blacharzem, rodzina żyła bardzo skromnie. Henri jako dziecko pomagał ojcu w warsztacie. Ukończył liceum w Laval, choć w trakcie nauki rodzina była zmuszona do sprzedaży domu i przeprowadzki. Rousseau Henri był przeciętnym uczniem, jednak odnosił sukcesy i zdobywał niewielkie nagrody z dziedziny muzyki i plastyki. Ewidentnie widać było jego talent i zamiłowania ku sztukom pięknym. Uczył się gry na skrzypcach, co w późniejszych latach pozwoliło mu przetrwać chwilę bliskiej nędzy. Zaraz po liceum zatrudnił się jako pomoc prawnika i jednocześnie podjął studia prawnicze. Przerwał je ze względu na służbę wojskową, którą rozpoczął w 1863 roku. W 1868 roku zmarł ojciec Rousseau. Z tego powodu Henri przeprowadził się do Paryża, aby wesprzeć owdowiałą matkę. W tym samym roku wziął ślub z Clemence Boitard, córką kobiety, u której wynajmował mieszkanie. Przez krótki czas pracował jako urzędnik w kancelarii prawnika M. Radela. Nie zagrzał tam jednak długo miejsca...

Henri Rousseau zwany Celnikiem

Dzięki rodzinnym koneksjom Henri Rousseau otrzymał posadę w Paryskim Miejskim Urzędzie Akcyzowym. To z powodu tej pracy francuski malarz otrzymał przydomek Celnik, choć było to bardzo mocno naciągane. Jego praca polegała na kontrolowaniu wjeżdżających i wyjeżdżających z miasta pojazdów. Spokojna praca na prowincji pozwoliła Rousseau na szkicowanie i rozwijanie zaniedbanego w młodości talentu. Wolne dni spędzał w plenerze, tworząc impresjonistyczne rysunki, które stały się bazą dla jego późniejszych dzieł. Malarz Rousseau spędzał także bardzo dużo czasu w ogrodzie botanicznym oraz zoologicznym. Inspiracje kwitły, idee nabierały rozmachu, w głowie Francuza na nowo odżywały marzenia. Kiedy w 1885 roku niespodziewanie zmarła żona malarza, Rousseau nie miał już nic do stracenia, postanowił przejść na emeryturę i poświęcić resztę życia malarstwu.

Sztuka naiwna - obrazy

Na temat Henri Rousseau krążyło wiele plotek i legend, m.in. o jego podróżach do Meksyku. A wspominamy o tym dlatego, że wiele z jego dzieł nawiązuje w tematyce do wizji meksykańskiej dżungli. Patrząc na jego dzieła można uwierzyć, że rzeczywiście brał udział w kampanii meksykańskiej Napoleona III Bonaparte. Na domiar złego, malarz nigdy nie dementował plotek. Rozsiewał wokół siebie aurę tajemniczości i niepewności, co do pewnych faktów z jego życia. Ta tajemniczość i niejako mistyka ukryta jest niemal w każdym z jego obrazów. Choć dość prostych w formie i kształcie, to jednak wyjątkowo zachwycających. Henri Rousseau był najbardziej znanym i najbardziej cenionym malarzem naiwnym. Sztuka zwana naiwną pochodziła w swej naturze od prymitywnych rysunków prostych ludów. Prymitywizm w malarstwie przejawiał takie cechy jak zaniedbanie proporcji, zaburzenia perspektywy, wyraźny kontur czy duże przywiązanie do szczegółów. Zadaniem obrazów tego nurtu było budowanie napięcia, wywołanie odpowiedniego nastroju, odwoływanie się do skojarzeń odbiorcy.

Egzotyczny prymitywizm Rousseau

Choć prostota stylu naiwnego nie była nowością, od wieków istnieli bowiem malarze malujący w prosty sposób, bądź zwyczajnie nieudolnie, to Rousseau wyniósł ten styl na piedestały. Miał ogromny talent, pozostawił po sobie prawdziwe arcydzieła. Najsłynniejszym z nich był obraz „Tygrys podczas burzy tropikalnej” z 1891 roku. Kolejny obraz o tytule „Głodny lew” z 1905 roku przyniósł artyście wielką renomę, na wystawie Salonu Jesiennego wisiał ramę w ramę z obrazami takich uznanych artystów jak Matisse czy Vlaminck. Scena, przedstawiająca wygłodniałego króla dżungli, rzucającego się na antylopę, budziła niepokój i ciekawość tym większe, iż artysta umieścił na płótnie inne zwierzę – czarną panterę, przyglądającą się całej sytuacji. Inne obrazy Rousseau przedstawiające dżunglę to „Egzotyczny pejzaż” (1908), „Walka pomiędzy tygrysem a bawołem” (1908), „Dżungla równikowa” (1909), „Sen” (1910), czy zachwycająca i tajemnicza „Zaklinaczka węży” (1907). Francuski malarz podejmował także inne tematy, które można podziwiać na takich płótnach jak „Wieczór karnawałowy” (1886), „Śpiąca Cyganka” (1897), „Piłkarze” (1908), czy „Bukiet kwiatów” (1910). Jego obrazy pozbawione są zasad perspektywy, w dowolny sposób powiększał postacie i elementy, za nic sobie mając zasady. Liczył się efekt, który widział już wewnętrznym okiem. A ten był zachwycający. Rousseau odwoływał się do zbiorowej podświadomości, malował jakby pod boskie dyktando. Egzotyczne, pełne tropikalnych roślin obrazy, kontur, zachwycająca paleta barw, oparta najczęściej na zieleniach – to właśnie styl Rousseau.

Źródło obrazu Henri Rousseau „Głodny lew”: https://pl.wikipedia.org/wiki/Henri_Rousseau#/media/Plik:Rousseau-Hungry-Lion.jpg