Niebieskie konie

Franz Marc – niemiecki malarz ekspresjonista, założyciel zgrupowania artystów „Błękitny jeździec” („Der Blaue Reiter”). Rodzinny dom artysty w Monachium oznaczony jest tablicą upamiętniającą. Od 1986 roku w miejscowości Kochel am See funkcjonuje muzeum twórczości i życia Franza Marca, uznawanego za jednego z najważniejszych artystów działających w Bawarii w XX wieku. Znajduje się w nim wiele jego obrazów, ale także dzieł artystów współczesnych.

Edukacja artystyczna

Franz Marc urodził się 8 lutego 1880 roku w Monachium. Jego ojciec Wilhelm Marc był znanym malarzem-pejzażystą. Matka Sophie zajmowała się domem. Co istotne, była ona niezwykle oddaną wyznawczynią kalwinizmu, jednego z nurtów religii protestanckiej. Starszy brat Franza, Paul, studiował teologię, prawdopodobnie z tego względu 17-letni Franz również zdecydował się na edukację w tym kierunku. Jednak po dwóch latach przeniósł się na wydział artystyczny Uniwersytetu w Monachium. Niedługo po tym został powołany do służby wojskowej, która trwała rok. Po powrocie, w 1900 roku podjął naukę na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, gdzie rozwijał swój warsztat pod okiem Gabriela von Hacka i Wilhelma von Dieza. Po trzech latach studiów Franz Marc wyjechał do Francji, by podobnie jak wielu malarzy w historii, studiować tam dzieła wielkich mistrzów malarstwa europejskiego. Stosował tradycyjne metody – w dużej mierze kopiował dzieła sławnych malarzy. Tam również zapoznał się z dziełami Vincenta van Gogha, które wywarły ogromny wpływ na młodego artystę. Po powrocie do Monachium Franz Marc zdecydował się nie wracać już na uczelnię i rozwijać własną działalność twórczą.

„Błękitny jeździec”

Następne lata życia Franz Marc spędził w kilku podróżach. W 1906 roku wraz z bratem Paulem, wyruszył do Grecji. Rok później ponownie odwiedził Francję. W 1910 roku namalował dwa obrazy, które trafiły na drugą wystawę Neue Künstlervereinigung München, co w tłumaczeniu można przedstawić jako Nowe Stowarzyszenie Artystyczne Monachium. Były to „Akt z kotem” i „Wypas koni”. Ten okres był równie owocny jeśli chodzi o zawarcie pewnej znajomości. I nie mówimy tu o romansie! Tandem Franz Marc – August Macke (o którym pisaliśmy wcześniej tutaj) oraz Wassily Kandinsky w 1911 roku założyli pismo „Der Blaue Reiter” („Błękitny jeździec”), które stało się głosem uwolnienia artystów od tradycyjnego, konserwatywnego malarstwa akademickiego. Tym samym odłączyli się od ruchu Neue Künstlervereinigung. W kręgu ich zainteresowań znalazła się sztuka prymitywna, średniowieczna, a także kubizm i fowizm. Franz Marc włączył również do swojej sztuki fascynację kolorem oraz futuryzmem. Od 1912 roku jego sztuka stała się bardziej surowa. Opierała się w dużej mierze na formach abstrakcyjnych. Powstały wówczas takie obrazy jak „Tygrys i jeleń” oraz „Wieża niebieskich koni, lisów i losu zwierząt”. Intensywny okres twórczości został przerwany przez wybuch I wojny światowej. Franz Marc został powołany do służby i wyjechał na front. Zginął 4 marca 1916 roku w bitwie pod Verdun.

Franz Marc “Niebieski koń” i inne dzieła

Franz Marc za główny temat swoich dzieł obrał zwierzęta, jako bliższe naturze, niż człowiek. Przedstawiał je zwykle w ich naturalnym środowisku. Charakterystyczne dla jego prac było użycie jasnych, podstawowych kolorów. W formach ocierał się o kubizm. Jego płótna emanowały surową prostotą i głęboką ekspresją. Franz Marc nadawał wykorzystywanym kolorom emocjonalne znaczenie i charakterystykę. Niebieski kojarzył z męskością, odwagą i duchowością. Żółtego używał dla przedstawienia kobiecości i radosnej strony życia. Czerwieni nadawał jasny wydźwięk przemocy i nadużywania siły. Motywem, który Franz Marc podejmował kilkakrotnie były konie. Wśród jego dziedzictwa znajdziemy takie płótna, jak „Niebieski koń” (1911), „Duże niebieskie konie” (1911), „Małe niebieskie konie” (1911), „Marzenie” (1912), „Śniący koń” (1913). Wyjątkowe płótno „Wieża niebieskich koni”, namalowane w 1913 roku zaginęło w trakcie II wojny światowej, na skutek represji artystycznych wobec „sztuki wynaturzonej”. Mimo licznych prób i spekulacji na temat miejsca przechowywania obrazu i jego posiadacza, płótno nie odnalazło się. Zachowało się na szczęście kilka innych obrazów, które namalował Franz Marc. „Żółta krowa”, „Lis” czy „Czerwony byk” to tylko niektóre z nich.

„Los zwierząt” - przepowiednia?

Jednym z najbardziej znanych obrazów, które namalował Franz Marc jest „Los zwierząt” z 1913 roku. Jest to obraz, którego wydźwięk kontrastuje z innymi jego pracami. Malarz przedstawił w niej zwierzęta w sposób brutalny. Na płótnie widać chaos postapokaliptycznej sceny – zniszczony przez płomienie las, w którym dosłownie „porozrzucane” są zwierzęta. Na środku obrazu widoczny jest niebieski jeleń, po lewej stronie autor umieścił dwa dziki, nad nimi zaś dwa konie. Widać także cztery niezidentyfikowane formy – krytycy spekulują, iż są to wilki bądź lisy. Po latach można stwierdzić, iż obraz był zapowiedzią I wojny światowej. Zniszczenie, panika, brutalne środowisko, w którym Franz Marc osadził zwierzęta, to przeczucie losu ludzi, których dotknie wojna. Od strony technicznej, efekt ten udało się uzyskać malarzowi dzięki zastosowaniu samych ukośnych linii oraz niepokojącej, nasyconej, głębokiej kolorystyki. Obraz reprezentuje silnie styl „Blaue Reiter”, a obecnie znajduje się w Kunstmuseum w szwajcarskiej Bazylei.

Źródło obrazu “Niebieski koń” Franz Marc: https://en.wikipedia.org/wiki/Franz_Marc#/media/File:Marc,_Franz_-_Blue_Horse_I_-_Google_Art_Project.jpg