Pokaz mody – James Tissot

„W pełnym słońcu”, „Nad Tamizą”, „Dama w sklepie” czy „Lilie” to tylko kilka z licznych obrazów kobiet w wytwornych, eleganckich sukniach, które stworzył James Tissot. Są one przyjemnym dla oka świadectwem epoki, dokumentującym nie tylko modę, ale i ogół społecznego życia w XIX-wiecznej Francji i Anglii. Ubiory postaci Tissot malował z wielką precyzją i dokładnością, ale i pewnością obcowania ze znaną malarzowi materią. To szczególne podejście do stroju u francuskiego malarza zrodziło się dzięki środowisku, w którym przyszło mu się wychowywać.

Wpływ dzieciństwa na karierę

Malarz francuski, Jacques Joseph Tissot, znany pod imieniem James, urodził się 15 października 1836 roku w Nantes. Tam spędził wczesne dzieciństwo. Profesje jego rodziców miały niewątpliwy wpływ na obrany w młodzieńczych latach przez Jamesa, kierunek twórczości. Ojciec, Marcel Theodore Tissot był szanowanym handlarzem tkanin. Matka, Marie Durand, jak już wspomnieliśmy we wstępie, prowadziła pracownię projektowania i wytwarzania kapeluszy. Zaangażowanie rodziny w przemysł modowy przełożyło się u Jamesa na późniejszą umiejętność wyjątkowo dokładnego i drobiazgowego przestawiania odzieży damskiej na swoich obrazach. Matka była też oddaną katoliczką, z wielką pasją zaszczepiała religijne idee u swojego syna. Fakt ten również nie przeszedł bez echa. Zaowocowało to w przyszłości licznymi obrazami opartymi na motywach biblijnych, którymi mógł się pochwalić Tissot. Co więcej, wpływ na styl malarza miała nawet rodzinna miejscowość. Nantes było (i jest po dziś dzień) miasteczkiem portowym, stąd prawdopodobnie wzięło się zamiłowanie Tissota do częstego przedstawiania łodzi. Nie były to jednak obrazy marynistyczne, statki stanowiły bowiem jedynie tło dla ukazywanych scenek. Nie ulega zatem wątpliwości, że okres dzieciństwa miał ogromny wpływ na dojrzałą twórczość Jamesa Tissota.

Edukacja i rozwój

W wieku 17 lat James Tissot podjął decyzję, że chce uczynić malarstwo swoim głównym źródłem utrzymania. Początkowy sprzeciw ojca złagodziło wsparcie matki i ostatecznie Tissot otrzymał zielone światło na podjęcie studiów artystycznych. W 1856 roku James Tissot udał się do Paryża, aby uzyskać wykształcenie artystyczne. Zamieszkał u przyjaciela swojej matki, malarza Elie Delaunay. Zapisał się na studia w słynnej Ecole des Beaux-Arts, gdzie studiował pod okiem dwójki mentorów, którymi byli Hippolyte Flandrin oraz Louis Lamothe. Naturalnie, James Tissot nie poprzestał na akademickich kursach i po codziennej pracy w studio, udawał się do Luwru, gdzie, podobnie jak wielu jego kolegów po fachu, zajmował się kopiowaniem dzieł wielkich mistrzów malarstwa europejskiego. Niedługo po przyjeździe do Paryża, James Tissot zawarł znajomość z malarzem, nazwiskiem James McNeil Whistler. Do tego grona wkrótce dołączyli także Edgar Degas i Edouard Manet.

Pierwsza wystawa

W 1859 roku James Tissot po raz pierwszy wystawił swoje obrazy na paryskim Salonie. Była to seria pięciu dzieł przedstawiającą średniowieczne sceny, do których inspirację czerpał Tissot z twórczości Goethego. Na tych płótnach wyraźne piętno odcisnęły inspiracje malarstwem niemieckim i autorami takimi jak Peter von Cornelius oraz Moritz Retzsch. Widać w nich również wpływ malarza pochodzenia belgijskiego o nazwisku Henri Leys. Pierwszy Salon, choć nie przyniósł żadnego medalu, na który po cichu liczył Tissot, otworzył malarzowi wrota do sławy. Po owej pierwszej wystawie, rząd francuski zainteresował się działalnością artysty. Za swój obraz „Spotkanie Fausta i Małgorzaty” James Tissot otrzymał od niego honorarium w wysokości 5000 franków. Dzieło trafiło na kolejny Salon wraz z kilkoma portretami.

Około 1863 roku Tissot dość nagle zerwał z zainteresowaniem sztuką średniowieczną i zajął się malarstwem portretowym. Przyniosło mu to uznanie krytyków, renomę i artystyczny sukces. W tym okresie James Tissot wykazywał duże zainteresowanie japonizmem. Studiował przedmioty i kostiumy związane z kulturą Kraju Kwitnącej Wiśni. Z tamtych czasów zachował się portret malarza, namalowany przez Edgara Degasa, na którym w tle na ścianie widać japońskie dzieło sztuki.

Wymarzona Anglia

Już będąc młodzieńcem Tissot był bardzo zafascynowany wszystkim co angielskie. Z tego względu też zdecydował się nie posługiwać się swoimi francuskimi imionami „Jacques Joseph”, zamiast nich przedstawiając się jako „James”. W 1871 roku spełnił swoje wielkie marzenie i wyjechał do Londynu. Tam zaznajomił się z techniką akwaforty. Opuszczając Paryż, James Tissot był już znany w Anglii, dlatego przyjechał tam jako artysta z pewną renomą. Pracował tam dla magazynu Vanity Fair. Miał też możliwość wystawiania swoich prac na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych. Francuski malarz bardzo szybko zyskał grono odbiorców, zwłaszcza wśród kobiecej części arystokracji. Wspominaliśmy już o jego zdolnościach do malowania modnych strojów. W Londynie błyskawicznie zyskał miano malarza modnego życia. Przełożyło się to na finanse, dzięki czemu James Tissot mógł pozwolić sobie na kupno domy w londyńskiej dzielnicy St. John's Wood. W roku 1875 Tissot poznał Kathleen Newton, która stała się jego towarzyszką życia oraz chętnie malowaną modelką. W 1876 roku Kathe urodziła Jamesowi syna. Lata, które spędzili wspólnie malarz określał często jako „najszczęśliwsze w życiu”.

Twórczość Tissota

Po śmierci Kathleen, pogrążony w żałobie Tissot wrócił do Paryża i 1885 roku wystawił 15 dużych prac w Galerie Sedelmeyer. Przedstawiały one różne typy kobiet i klasy, do których przynależały. Ukazywał je w typowych scenach rodzajowych, w sytuacjach zawodowych i towarzyskich. Widać w nich ogólny wpływ grafik japońskich. Przykładem tej twórczości jest obraz „La Japonaise au bain”, co w wolnym tłumaczeniu oznacza „Japonka w łaźni”.

Naturalnie, największą grupę tematyczną, jeśli chodzi o schedę po Tissocie, stanowią obrazy kobiet w modnych strojach. Są to wyjątkowo przyjemne w odbiorze obrazy olejne, w których zachwyca delikatność i subtelność kobiecej urody w połączeniu z pełnymi przepychu strojami. Te dzieła to pamiętniki minionej epoki, na które dziś patrzy się z niekrytym zachwytem. Artysta używał czystych barw, stosował pracochłonny detal, umieszczał postaci w różnych okolicznościach i scenach. Oprócz wspomnianych na samym początku obrazów, chcemy zwrócić uwagę na takie tytuły jak „Piknik”, „Na strzelnicy”, „Paryskie kobiety – miłośniczki cyrku”, „Październik”, „Bal”, „Złe wieści” czy „Młoda kobieta w łodzi”.

Pod koniec życia James Tissot zajął się malarstwem biblijnym. Nie było to jednak typowe, monumentalne malarstwo religijne. Głównie malował akwarele. Były to ilustracje różnych scen z Pisma Świętego. Należały do nich „Siedem trąb jerychońskich”, „Adam i Ewa – wygnanie z raju”, „Stworzenie” . Namalował też cykl scen z życia Jezusa Chrystusa. Jedna z nich zasługuje na szczególną uwagę. „Ukrzyżowanie, widziane z krzyża” przedstawia bowiem scenę ukrzyżowania widzianą oczami samego Chrystusa. To podejście niezwykłe i wyjątkowe, którego próżno szukać u poprzedników malarza. Akwarela od 1900 roku znajduje się w zbiorach Brooklyn Museum w Nowym Jorku.

James Tissot zmarł 8 sierpnia 1902 roku w Buillon we Francji.

Źródło obrazu James Tissot „Un Dejeuner”: https://en.wikipedia.org/wiki/James_Tissot#/media/File:James_Tissot_-_Un_Dejeuner.jpg