Styl Biedermeier i jego przedstawiciele

Malarze okresu Biedermeier tworzyli dla środowisk mieszczańskich. Z dużym realizmem przedstawiali sceny rodzajowe. Bardzo często malowali wnętrza domów, które stały się swoistym dokumentem codzienności klas średnich pierwszej połowy XIX wieku. Wyrażali oni upodobanie mieszczan do wygody i przytulności. Mówi się, że styl Biedermeier był odpowiedzią na przepych i pompatyczność życia środowisk arystokratycznych. Opowiedzmy zatem krótko o dwóch reprezentantach tej tendencji w malarstwie. 

Georg Friedrich Kersting

Niemiecki malarz Georg Friedrich Kersting urodził się 31 października 1785 roku w Güstrow. Pochodził z ubogiej, wielodzietnej rodziny. Ojciec był szklarzem. Mimo to, dzięki rodzinnym wysiłkom, udało mu się podjąć studia na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze, gdzie pobierał nauki w latach 1805-1808. Kersting był zdolnym studentem, czego dowodem było odznaczenie w postaci srebrnego medalu w dziedzinie kreślarstwa. W 1808 roku malarz niemiecki przeniósł się do Drezna. Kształcił się na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. W 1813 roku wstąpił do armii pruskiej. Rok później przeprowadził się do Polski, gdzie pracował jako kreślarz oraz nauczyciel rysunku dzieci Adama Jerzego Czartoryskiego. W 1818 roku wrócił do Niemiec. Osiadł w Miśni, gdzie wziął ślub z Agnes Sergel i założył rodzinę. Pracował w słynnej miśnieńskiej wytwórni porcelany.

Znajomości, wpływy, obrazy

Niemiecki malarz obracał się w kręgach dwóch stylów – romantycznego oraz wspomnianego już, Biedermeier. Przyjaźnił się z Casparem Davidem Friedrichem, czołowym przedstawicielem malarstwa romantycznego, którego twórczość miała bardzo duży wpływ na dzieła Kerstinga. Artyści często odbywali wspólne wędrówki, w trakcie których powstawały liczne szkice i obrazki natury. W 1813 roku zaprzyjaźniona z Kerstingiem malarka Louise Seidler wysłała jego prace do Johanna Wolfganga Goethego. Słynny pisarz zachwycił się dziełami artysty i polecił księciu Karolowi Augustowi zakup jednego z jego dzieł, zatytułowanego „The Embroiderer” („Hafciarka”). 

Najpopularniejszymi obrazami, jakie pozostawił po sobie Georg Friedrich Kersting były dzieła przedstawiające postaci w różnych wnętrzach. Widać w nich wyraźnie wpływy XVII-wiecznego rodzajowego malarstwa holenderskiego. Artysta namalował kilka wersji portretu, przedstawiającego swoich przyjaciół malarzy – Friedricha w jego pracowni („Caspar David Friedrich w jego pracowni”) oraz Gerharda von Kgelgena. Obrazy wzbudziły duże zainteresowanie na wystawie w Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie w 1811 roku.

Malarz Kersting tworzył dzieła bardzo angażujące, łączące modela z otoczeniem. Były one uosobieniem wczesnoromantycznego zainteresowania istotą jednostki, które tworzą efemeryczną więź z miejscami i przedmiotami. Niektóre ze znanych prac Kerstinga to „Elegancki czytelnik” „Mężczyzna przy biurku”, „Przed lustrem”, „Para przy oknie”, „Mężczyzna czytający przy lampie”. 

Ferdinand Georg Waldmüller

Austriacki przedstawiciel stylu Biedermeier, Ferdinand Georg Waldmüller urodził się 15 stycznia 1793 w Wiedniu. Był nie tylko malarzem, ale także pisarzem. Od 1807 roku studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. Sporo podróżował. Przez pewien czas mieszkał w Bratysławie. Od 1811 roku pracował jako nauczyciel rysunku dzieci hrabiego Gyulaya w Chorwacji. Po powrocie do Wiednia podjął kolejne studia z zakresu malarstwa portretowego. W 1814 roku poślubił piosenkarkę Katharinę Weidner, z którą wyruszył w trasę koncertową. Zajmował się scenografią wszystkich pokazów małżonki. 

W 1817 roku malarz Waldmuller wrócił do Wiednia, gdzie poświęcał większość swego czasu na kopiowanie dzieł dawnych mistrzów oraz malowanie portretów, scen rodzajowych i martwej natury. W 1823 roku wykonał portret Ludwiga van Beethovena. Wkrótce przyszło zainteresowanie krajobrazem. Waldmuller malował pejzaże wyjątkowo bogate w szczegóły. Był to wyraz przeświadczenia malarza o tym, że u podstaw malarstwa leży dogłębna znajomość przyrody. Pejzaże stały się jego najbardziej dostrzeganymi pracami. Ceniono je za wyczucie koloru oraz mistrzowską drobiazgowość. 

Kariera naukowa i twórczość Waldmullera

W 1819 roku Ferdinand Georg Waldmüller został profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. Jednak bardzo często wchodził w spory z władzami uczelni. Jego poglądy, dotyczące istoty studiowania przyrody, stały w opozycji do doktryn tzw. sztuki idealnej. Po opublikowaniu swoich prac na temat edukacji artystycznej został zmuszony do przejścia na emeryturę w 1857 roku. W 1863 roku ponownie przyjęto go do kręgów wiedeńskiej elity artystycznej, a dwa lata później został pasowany na rycerza. 

Ferdinand Georg Waldmüller był jednym z najważniejszych austriackich malarzy stylu Biedermeier. Mówi się, że jako zwolennik obserwacji przyrody i malarstwa plenerowego był wizjonerem i znacznie wyprzedzał swoje czasy. Surowo krytykował także sztywne zasady malarstwa akademickiego. Jego prace były błyskotliwe, pouczające, moralizatorskie. Miały ogromny wpływ na przyszłe pokolenia artystów. Waldmuller malował pejzaże, portrety i sceny rodzajowe. Do najbardziej znanych tytułów należą m.in. portret Louise Mayer, “Róże”, “List miłosny”, “Grecki mężczyzna w czerwonym płaszczu”, “Wenecki sprzedawca owoców” czy “Wodospad”. W ciągu swojego życia namalował blisko 1200 obrazów. 

Artysta zmarł 23 sierpnia 1865 rok w Wiedniu. 

Źródło obrazu Georg Friedrich Kersting  “Caspar David Friedrich w atelier”: https://pl.wikipedia.org/wiki/Georg_Friedrich_Kersting#/media/Plik:Georg_Friedrich_Kersting_001.jpg