Karciany geniusz
Opierając się na życiorysach wielu sławnych malarzy, można powiedzieć, że w przypadku Paula Cezanne'a zadziałał nieco standardowy schemat biograficzny. Urodził się w dość zamożnej rodzinie. Od dziecka interesował się rysunkiem i chętnie ćwiczył kreskę. Pragnąc zrealizować ambicje ojca, młody Cezanne udał się na studia prawnicze. Nie wykazywał jednak wielkiego zainteresowania meandrami prawa i uczęszczał jednocześnie na lekcje rysunku. Później, w Paryżu, sumiennie kopiował dzieła wielkich mistrzów w Luwrze. Brzmi znajomo, prawda? Wiele było podobnych scenariuszy wśród biografii znanych malarzy. Zacznijmy jednak po kolei i sprawdźmy jak to się stało, że Paul Cezanne stał się czołowym, podobnie jak Vincent van Gogh czy Paul Gauguin, przedstawicielem postimpresjonizmu na świecie.
Młode lata Cezanne'a
Paul Cézanne urodził się 19 stycznia 1839 roku w Aix-en-Provence we Francji. Jego ojciec był kapelusznikiem, co było na tyle dochodowym zajęciem, że pozwoliło mu na złożenie Banku Cezanne et Cabassol. Zapewniało to rodzinie bezpieczeństwo i stabilizację finansową, co w ówczesnych czasach nie było powszechne. Matka była kobietą pełną życia, to po niej Paul Cezanne odziedziczył romantyczny i idealistyczny charakter. Cezanne miał dwie młodsze siostry, Marie i Rose. Cała trójka uczęszczała do miejscowej szkoły podstawowej. W 1852 roku chłopiec wstąpił do tamtejszego College Bourbon. W 1857 roku rozpoczął naukę w szkole rysunku w Aix, gdzie trenował pod okiem hiszpańskiego mnicha, Josefa Giberta. Rok później, zgodnie z wolą ojca, wstąpił na studia prawnicze na Uniwersytecie w Aix-en-Provence, nie rezygnując jednak z lekcji rysunku. W 1861 roku Paul Cezanne podjął ostateczną decyzję o tym, że sztuka stanie się jego wiodącą profesją, rzucił studia i wyjechał do Paryża.
Paryskie życie malarza
Magiczna atmosfera paryskich uliczek udzieliła się Cezanne'owi. Niedługo po przyjeździe zapisał się do prywatnej szkoły malarstwa o nazwie Akademia Suisse. W stolicy Francji Paul Cezanne poznał niezwykłego malarza Camille Pissarro. Początkowo była to przyjaźń oparta na zasadach mistrz-uczeń. Jednak z czasem obaj artyści zaczęli wspólnie odbywać malarskie plenery, a młody Cezanne stał się dla Pissarra profesjonalnym kolegą po fachu i równym kompanem do dyskusji o sztuce. Obrazy Cezanne'a zostały wystawione na pierwszym Salonie Odrzuconych w 1863 roku, czyli zaledwie dwa lata po przybyciu do Paryża. Oficjalny Salon Paryski wielokrotnie odrzucał dzieła malarza, w latach 1864-1869, mimo to, artysta był niezwykle uparty i wysyłał tam swoje prace, aż do 1882 roku. Paul Cezanne obrazy swoje prezentował także na wystawach impresjonistów w latach 1874 oraz 1877. Prawdziwą sławę jednak zdobył dzięki indywidualnej wystawie, zorganizowanej przez pewnego zamożnego paryskiego handlarza w 1895 roku. Mimo rosnącej popularności, Cezanne starał się raczej odizolować od zgiełku i bardzo często pracował w rodzimej Prowansji. Z wydarzeń prywatnych, to właśnie w Paryżu Cezanne, malarz który miał już na końce swoje pierwsze sukcesy, poznał młodą, zafascynowaną nim, modelkę, Hortense Fiquet, z którą nawiązał bliższą relację. Po pewnym czasie zostali parą i urodził im się syn. Przez pewien czas mieszkali w małej wiosce, Estaque, której urocze okolice chętnie malował Cezanne. Malarz, po śmierci ojca w 1886 roku odziedziczył ogromny spadek, który pozwolił całej rodzinie na dostanie życie, pozbawione trosk o kwestie finansowe. Dzięki temu Paul Cezanne mógł całkowicie oddać się sztuce, praktykowaniu i rozważaniom na jej temat. Całokształt twórczości malarza da się zamknąć w jednym, choć szerokim w znaczeniu, słowie – postimpresjonizm.
Postimpresjonizm
Paul Cezanne zaliczany jest do grona malarzy-postimpresjonistów. Terminem postimpresjonizm określa się wszelkie zjawiska w sztuce francuskiej, które przejawiły się na przełomie XIX i XX wieku. Mimo, iż postimpresjonizm wywodził się z impresji, to w dużej mierze ją odrzucał. Artystyczny paradoks, znamienny dla francuskiej awangardy. Jeśli chodzi o ramy czasowe, w jakich postimpresjonizm królował na artystycznej arenie, to za jego początek uznaje się ostatnią wystawę impresjonistów w roku 1886. Koniec kojarzony jest zaś z pierwszą wystawą fowistów w 1905 roku. Cechy postimpresjonizmu na pewno bardzo mocno związane są z kolorystycznymi poszukiwaniami, odrzuceniem naśladowania natury oraz przywiązaniem dużej wagi do indywidualizmu artystów. Paul Cezanne w swojej dojrzałej twórczości zrezygnował zupełnie z perspektywy linearnej. Nad nią postawił różne punkty widzenia przedmiotów i krajobrazów. Z racji tego, że często dążył do ukazywania geometrycznych kształtów rzeczy, mówi się, że jego dzieła stanowiły pomost łączący postimpresjonizm z kubizmem i fowizmem.
Paul Cezanne – obrazy i technika
Obrazy Cezanne'a były lekkie, jasne i jakby ażurowe. W technice zdecydowanie upodobał sobie subtelne pociągnięcia pędzla. Najchętniej malował pejzaże i krajobrazy, choć wśród jego dzieł znajdziemy także portrety olejne i niejedną martwą naturę. Słynne są zwłaszcza „Martwa natura z jabłkami i pomarańczami”, „Brzoskwinie i gruszki” oraz „Błękitny wazon”. Widać w nich niezwykły, indywidualny kunszt malarski i piękne operowanie kolorem. Jego martwe natury to manifest postimpresjonistów, głoszący odejście od znanej i lubianej przez poprzedników, perspektywy linearnej. Wśród obrazów przedstawiających ludzkie postacie na szczególną uwagę zasługują płótna, przedstawiające sceny kąpieli. Cezanne namalował kilka obrazów, noszących wspólny tytuł „Kąpiące się”. Dziewięć, spośród dwunastu zachowanych arcydzieł o tej tematyce, znajduje się w muzeach, tj. Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku, Art Institute w Chicago czy w petersburskim Ermitażu. Pozostałe trzy zdobią kolekcje prywatne. „Kąpiące się” w różnych wersjach powstawały na przestrzeni lat 1883-1906. Temat ten wyjątkowo przypadł Cezanne'owi do gustu. Niemniej chętnie malował portrety. W tej grupie możemy wyróżnić takie tytuły jak „Arlekin”, „Portret kobiety z maszynką do kawy”, „Chłopiec w czerwonej kamizelce”, czy portrety małżonki - „Portret pani Cezanne w czerwonym fotelu” oraz „Pani Cezanne w ogrodzie zimowym”. Do tego grona zaliczymy także wyjątkowy obraz „Grający w karty”, o którym wspomnieliśmy we wstępie. Płótno stworzone w latach 1893-96 osiągnęło na aukcji niebotyczną cenę 250 milionów dolarów i tym samym uznawane jest za trzeci najdroższy obraz świata. Paul Cezanne z lubością malował także pejzaże. Cechuje je dość ciekawa kolorystyka, ponieważ są one zarówno jasne, jak i nieco przygaszone. Pośredniość barw jest wyjątkowo charakterystyczna dla tego malarza. Krajobrazy jakie wyszły spod pędzla malarza przedstawiają okolice wioski Estaque („Estaque”, „Zatoka Marsylska widziana z Estaque”, „Domy w Prowansji: Dolina Riaux w pobliżu Estaque”), górę Sainte-Victorie („Góra Sainte-Victorie z wielką sosną”, „Góra Sainte-Victorie i Czarny Zamek”) oraz okolice Aix-en-Porvence.
Cezanne bardzo cenił sobie pracę w plenerze. Jednak to doprowadziło do jego śmierci... 15 października 1906 roku podczas pracy w terenie malarza zastała burza. W wyniku wychłodzenia i przemoknięcia, podczas pośpiesznego powrotu do pracowni, artysta stracił przytomność. Niestety, mimo starań lekarzy, malarz Paul Cezanne zmarł kilka dni później.
Źródło obrazu Paul Cezanne „Gracze w karty”: https://pl.wikipedia.org/wiki/Paul_C%C3%A9zanne#/media/Plik:Paul_C%C3%A9zanne_-_Les_Joueurs_de_cartes.jpg
