Portrety krajobrazowe Thomas'a Gainsborough
Thomas Gainsborough uznawany jest za jednego z najważniejszych artystów XVIII-wiecznej Anglii. Urodził się w maju 1727 roku w Sudbury w hrabstwie Suffolk. Tam spędził dzieciństwo. Jego talent jako pierwszy dostrzegł ojciec. Thomas już w wieku 10 lat zaczął malować, głównie szkice anatomiczne oraz miniatury pejzaży. W 1740 roku za zgodą ojca wyjechał do Londynu, by uczyć się pod okiem rytownika i malarza Huberta Gravelota. Później związał się ze szkołą Wiliama Hogharta, wybitnego angielskiego rysownika. W 1746 roku wrócił do Suffolk, gdzie poślubił Margaret Burr, córkę księcia Beaufort z nieślubnego łoża. Wniosła ona do związku spory posag, co pomogło rodzinie malarza Gainsborough przetrwać trudny moment. Angielski malarz rokoko tworzył wówczas głównie pejzaże, które nie sprzedawały się zbyt dobrze. Aby poprawić sytuację finansową rodziny, Thomas Gainsborough zmienił kierunek swoich artystycznych działań i zajął się tworzeniem portretów. W 1759 roku przeprowadzili się do Bath, gdzie malarz zaczął intensywne studia nad portretami van Dycka (link). Rozwój jaki poczynił w zakresie portretowania, przyciągnął do niego bogatą klientelę.
Bath i Londyn
Po sukcesie jaki odniósł Gainsborough wśród bogatej arystokracji, zaczął wysyłać swoje prace na wystawę Society of Arts w Londynie. Od 1769 roku zaczął także brać udział w corocznych ekspozycjach londyńskiej Royal Academy. To zdecydowanie podniosło jego prestiż na rynku sztuki. Przebywając jeszcze w Bath, malarz doznał pierwszego poważnego kryzysu. Frustrowało go podporządkowywanie się gustom modnego społeczeństwa. Uważał, że to odciąga go od jego prawdziwego powołania – malarstwa krajobrazowego. Bliższą jego sercu była natura, w człowieku widział coraz częściej zepsucie, próżność i pęd za bogactwami. W 1774 roku Gainsborough powrócił do Londynu. Tam oprócz portretów możnych, pracował nad nowatorską techniką akwatinty. Była to bardzo świeża metoda druku wklęsłego, podobna do akwaforty, z tą jednak różnicą, że wypalane kwasem azotowym były nie linie (jak w akwaforcie), a całe płaszczyzny. Od 1780 roku zainteresował się nim dwór monarchy i z czasem został ulubionym malarzem rodziny królewskiej.
Malarstwo portretowe
Jak już wspominaliśmy, choć portrety nie były ulubioną formą wyrazu Thomasa to z przyczyn „praktycznych” namalował ich wiele. Jeśli chodzi o tego rodzaju płótna, to różniły się one zdecydowanie od francuskiego rokoko. Przede wszystkim obrazy Gainsborough są ciemniejsze w tonach, nie emanują światłem, jasnością czy przesadnym użyciem pastelowych odcieni. Malowane postaci często przedstawiane są na ciemnym tle, w słabo oświetlonych wnętrzach. Angielski malarz znany był także z tego, że starał się odrzucać sztywne zasady malarstwa akademickiego, na rzecz własnych obserwacji i ukazania prawdziwej natury człowieka. Rzeczywiście, jego portrety budzą dużo emocji, ale, co zaskakujące, są też bardzo od siebie różne. Znajdziemy wśród nich ciemne, pogrążone w mroku wnętrza portrety możnych, jak np. portrety kompozytorów „Portret Johanna Christiana Bacha”, „Carl Friedrich Abel z violą da gamba”, „Portret Ignatiusa Sancho”, prawnika „The lawyer Joshua Grigby III „ czy „Sir Roberta Claytona”. Godne uwagi i nieco mniej stłumione kolorystycznie są też portrety dam „Mary Little, później Lady Carr”, „Madame Lebrun”, „Mrs. Sarah Siddons”, „Lady Elizabeth Montagu, Księżna Buccleuch i Queensberry”. W zasadzie ich postaci przypominają te z francuskich portretów, jednak są mniej „porcelanowe”, ckliwe, a bardziej dostojne. W tej grupie obrazów na wyróżnienie zasługuje zachwycający portret „Kobieta w błękitach” („Lady in Blue”, c.1780). Łagodność i delikatność w jaką ubrał ją malarz nie pozwala oderwać oczu od tego płótna. Jak wiemy, Gainsborough był też ulubieńcem króla Jerzego III, byłoby zatem co najmniej dziwne, gdyby w jego dorobku nie znalazł się portret monarchy! Oprócz portretu „Jerzy III, król Anglii”, Gainsborough namalował także jego żonę. Obraz o tytule „Królowa Charlotte” znajduje się w zbiorach Royal Collection, największej prywatnej kolekcji dzieł sztuki na świecie, należącej do brytyjskiej rodziny królewskiej. Angielski malarz zadbał także o uwiecznienie na płótnach swojej rodziny. Znane nam są portrety żony artysty „Margaret Brunn”(1770), jego córek „Córki artysty” (1759), „Portret córek artysty” (1763-64) oraz jego autoportret z 1754 roku.
Portrety krajobrazowe i landszafty
Swego rodzaju innowacją, wynikającą z potrzeby serca malarza Gainsborough, były tzw. portrety krajobrazowe. Ponieważ jak wiemy artysta najbardziej lubił malować pejzaże, a ta tematyka sprzedawała się dość słabo, postanowił połączyć „przyjemne z pożytecznym”. Zaczął zatem umieszczać swoich modeli i modelki na tle bogatego pejzażu. W ten sposób jego landszafty stały się towarem pożądanym wśród bogatej klienteli. Obrazy te słusznie przywodzą nam na myśl francuski gatunek fete galante, który przedstawiał arystokratów w trakcie zabaw i frywolnych spotkań, w pięknych okolicznościach przyrody. Jednak płótna Gainsborough nie do końca spełniały założenia tego gatunku. Francuskie dzieła były bardzo jasne, pastelowe, emanujące blaskiem. Gainsborough zaś malował często późnymi wieczorami, przy słabym oświetleniu, dlatego też kolorystyka jego obrazów nie była tak intensywna i żywa. Barwy jednak nie są wyblakłe, są nieco przybrudzone, ale wciąż głębokie. Można odnieść wrażenie, że malarz na pierwotną wersję pejzażu nałożył ciemną, drobną, przezroczystą siatkę. Widać to w takich płótnach jak „Pan i Pani Andrews” (c. 1750), „Rodzina Gravenor” (1775), „Rozmowa w parku” (1746), „Portret kobiety” (1750), „Portret Johna Plampina” (1752), „Siostry Linley” (1772), „Dzieci Marsham'ów” (1787), czy „Richard Brinsley Sheridan”(1787).
Thomas Gainsborough zmarł 2 sierpnia 1788 roku. W domu w Sudbury, w którym mieszkał jako dziecko znajduje się obecnie muzeum poświęcone jego życiu i sztuce.
Źródło obrazu: https://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Gainsborough#/media/File:Thomas_Gainsborough_(English_-_Portrait_of_Anne,_Countess_of_Chesterfield_-_Google_Art_Project.jpg