Wielka trójka renesansu – Michał Anioł

Michelangelo Buonarroti – biografia czasów młodości

Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni, znany jako Michał Anioł, urodził się 6 marca 1475 roku w Caprese, w toskańskim regionie Włoch. Jego rodzina należała do starego, mieszczańskiego rodu Florencji. Matka przyszłego geniusza zmarła, kiedy chłopiec miał 6 lat, dlatego jego wychowaniem zajęli się krewni. Tak się złożyło, że zajmowali się oni kamieniarstwem, co miało wpływ na to, że Michał Anioł Buonarroti już w bardzo młodym wieku interesował się sztuką rzeźby. Sam artysta wielokrotnie wspominał o „miłości do marmuru, która objawiła się już w dzieciństwie”.

Jako młody chłopiec Michal Aniol został wysłany do szkoły we Florencji. Jednak zamiast studiować gramatykę, kopiował kościelne obrazy. W 1488 roku rozpoczął naukę malarstwa u znanego nam już z wcześniejszych wpisów Domenico Ghirlandaio – mistrza fresku. Co ciekawe, już po roku szkoleń, kiedy Michelangelo Buonarroti miał zaledwie 14 lat, zaczął otrzymywać od Ghirlandaio pensję za pracę w warsztacie! Była to niespotykana praktyka, co jest dowodem na to, jak wielce utalentowany był Buonarroti już w bardzo młodym wieku.

Rok po podjęciu nauki u Ghirlandaio, Michał Anioł rozpoczął szkolenia z rzeźbiarstwa pod okiem Bertolda di Giovanniego. W latach 1490-1492 pobierał lekcje w Akademii Platońskiej – humanistycznej uczelni założonej przez książęcy ród Medyceuszy. Di Giovanni miał spore kontakty, dzięki którym Michelangelo Buonarroti trafił na dwór ówczesnego władcy Florencji, Wawrzyńca Wspaniałego. Książę podjął się mecenatu nad młodym artystą. Wystarał się dla niego o zakwaterowanie na terenie pałacu, dodatkową edukację pod okiem filozofów Marsilio Ficino oraz Giovanniego della Mirandola oraz stałe wynagrodzenie. W tym czasie powstały pierwsze płaskorzeźby Michała Anioła „Madonna przy schodach” oraz „Bitwa Centaurów”. Buonarroti przebywał na dworze do 1492 roku.

Krajowe pielgrzymowanie i Pieta Michała Anioła

Ze względów politycznych Michal Aniol opuścił Florencję i zatrzymując się na chwilę w Wenecji, udał się do Bolonii. Tam otrzymał zlecenie na wyrzeźbienie figurek do Sanktuarium św. Dominika. Pod koniec 1495 roku artysta wrócił jednak do Florencji, a w czerwcu następnego roku pracował już w Rzymie. Przybył tam na zaproszenie kardynała Raffaele Riario. Pierwszym zleceniem jakie Michelangelo Buonarroti otrzymał od duchownego było wykonanie posągu rzymskiego boga winnej latorośli Bachusa. Niestety, figura nie spodobała się zleceniodawcy i kupił ją zamożny bankier. Następne zamówienie Michał Anioł Buonarroti otrzymał od ambasadora Francji przy Stolicy Apostolskiej. Kiedy ukończył zlecenie miał 24 lata. Zamówioną rzeźbą była znakomita, legendarna dziś Pieta. Michała Anioła uznano dzięki tej rzeźbie za geniusza dłuta, a sam posąg za „objawienie wszystkich możliwości sztuki rzeźbiarskiej”. Obecnie Pieta Michała Anioła znajduje się w Bazylice św. Piotra w Watykanie. Rzeźba, przedstawiająca Matkę Boską opłakującą śmierć swego syna Jezusa Chrystusa, którego ciało trzyma na kolanach, wykonana jest z marmuru karraryjskiego. Jest to szlachetny gatunek marmuru o biało-popielatym odcieniu, który był wyjątkowo drogi w czasach renesansu.

Rzeźba Michała Anioła – Dawid

„Pieta” była przełomem – dzięki niej Michelangelo Buonarroti stał się żywą legendą. W 1499 roku ściągnięto go z powrotem do Florencji. Tam wygrał zlecenie zajęcia się rzeźbą, którą 40 lat wcześniej rozpoczął Agostino di Duccio. Była to słynna rzeźba Dawida. Należy podkreślić, że pracę nad kontynuowaniem dzieła Duccio konsultowano z wieloma sławami, w tym z Leonardo da Vinci. Jednak Michal Aniol zdołał przekonać komisję, że to właśnie on powinien zająć się posągiem biblijnej postaci. Jego poprzednik pozostawił ledwie tknięty blok marmuru. Dopiero zaczął kształtować nogi stopy, tułów. A zatem Michelangelo Buonarroti miał niemało pracy. Rozpoczął ją 13 września 1501 roku, a ukończył ponad dwa lata później. Rzeźba Dawida również wykonana została z drogiego, ekskluzywnego marmuru karraryjskiego. To dzieło ostatecznie ugruntowało pozycję Michała Anioła, jako wybitnego rzeźbiarza o niespotykanych zdolnościach technicznych i sile symbolicznej wyobraźni. Dziś posąg, mierzący 5,17 metra, uznawany jest za arcydzieło sztuki rzeźbiarskiej, jedno z najwspanialszych na świecie.

Freski w Kaplicy Sykstyńskiej i spisek

Gdyby pominąć rzeźby, to jednym z pierwszych skojarzeń, które przychodzi nam do głowy, kiedy słyszymy nazwisko Michał Anioł Buonarroti to „autor fresków w Kaplicy Sykstyńskiej”. Prace nad malowidłami trwały od 1508 do 1512 roku. Z samym zamówieniem wiąże się ciekawa historia. Zazdrosny o sławę Michelangelo, główny architekt papieża Juliusza II, Donato Bramante, namówił papieża, aby zlecił rzeźbiarzowi namalowanie małego fresku w Kaplicy Sykstyńskiej, przedstawiającego dwunastu apostołów. Liczył na to, że Michelangelo Buonarroti niezaznajomiony ze sztuką ściennych malowideł po prostu się "wyłoży". Jednak nie wiedział z kim ma do czynienia. Michał Anioł nie tylko przyjął zlecenie, ale także przekonał papieża, aby dał mu wolną rękę i zaproponował większy, złożony schemat, który zachwycił głowę Kościoła.

Dekoracja sklepienia była dla Michała Anioła niemałym wyzwaniem. Powierzchnia jaką miał pokryć freskami wynosiła 13x36 metrów. Tę tytaniczną pracę wykonał przy niewielkim udziale kilku asystentów – ich pomoc była kroplą w morzu, więc można śmiało powiedzieć o samodzielnym dziele Michała Anioła. Artysta wykonał ogromną pracę już na etapie projektowania i planowania. Musiał wziąć pod uwagę ograniczenia architektoniczne, powiązania pomiędzy pasami dekoracji, a prostokątnymi polami sufitu. Na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej powstały tak wspaniałe malowidła jak „Bóg oddziela światło od ciemności”, „Bóg stwarza słońce i księżyc”, „Oddzielenie morza od lądów”, „Stworzenie Adama”, „Stworzenie Ewy”, „Potop” i inne. Ze „Stworzenia Adama”, najbardziej znanego fresku sufitowego, emanuje wiedza anatomiczna, dzięki której autor podkreślił renesansowy kult siły i piękna ludzkiego ciała.

Kilkanaście lat później, w 1536 roku Michelangelo Buonarroti powrócił do Kaplicy Sykstyńskiej, aby na zlecenie papieża Klemensa VII namalować na ścianie na wprost wejścia kolejne arcydzieło. Był to zdumiewający i zachwycający fresk „Sąd Ostateczny”.

Michał Anioł – ciekawostki

W krótkim wpisie nie sposób przedstawić wielkość legendarnego malarza i rzeźbiarza, jakim był Michelangelo Buonarroti. Na zakończenie mamy jednak dla Was kilka ciekawostek z jego barwnego życia.

• Kiedy Michal Aniol miał siedemnaście lat, inny uczeń, Pietro Torrigiano, uderzył go w nos, powodując oszpecenie, które jest widoczne na jego portretach. Niektóre źródła podają o dzikim temperamencie Buonarottiego, trudno zatem określić, kto tak naprawdę rozpoczął ową bójkę...

• Michelangelo Buonarroti uczył się anatomii na zwłokach, a dostęp do nich zawdzięczał... przekupstwu. W 1493 roku wyrzeźbił polichromowany drewniany krucyfiks, który podarował przeorowi florenckiego kościoła Św. Ducha, do którego przynależał również szpital. Dzięki tej ofierze młody malarz miał dostęp do ciał zmarłych pacjentów.

• Po śmierci Wawrzyńca Wspaniałego, Michał Anioł Buonarroti musiał opuścić dwór. Jednak miał na niego powrócić całkiem szybko. Dwa lata później następca Lorenza (Wawrzyńca), Piero de Medici zatrudnił artystę do wykonania rzeźby ze... śniegu. W 1494 roku Florencję nawiedziła bowiem potężna zima.

• W 1505 roku Michał Anioł otrzymał zlecenie od nowego papieża Juliusza II na wykonanie 40 posągów do papieskiego grobu. Jednak rzeźbiarz pracował nad figurami około 40 lat! Praca nad zamówieniem była stale przerywana innymi zleceniami od papieża, który zachwycony artystą, eksploatował jego talent, kiedy tylko miał ku temu sposobność.

• Pracował dla siedmiu kolejnych papieży, z których pierwszym był Juliusz II.

• Michał Anioł był poetą! Oprócz malarstwa i rzeźby, która była niewątpliwie jego największą pasją pod koniec życia zajął się sztuką pisarską. Tworzył kazania i sonety, podejmując w nich głównie tematy miłości i śmierci. Sonety po raz pierwszy wydano w 1623 roku. W 1922 roku wyszedł polski przekład, wykonany przez Leopolda Staffa.

• Michal Aniol zmarł w wieku 89 lat. W trakcie jego pogrzebu doszło do zamieszek między rzeźbiarzami, a malarzami. Rzeźbiarze nie chcieli bowiem wpuścić na uroczystość artystów "od pędzla", uznając, ze Buonarroti był przedstawicielem głównie ich cechu!

   

Źródło ilustracji „Sąd Ostateczny” Michała Anioła: https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Anio%C5%82#/media/Plik:Michelangelo,_Giudizio_Universale_02.jpg